´Nieuwe Toornstra´ kan Feyenoord niet alleen redden

Feyenoord-trainer Arne Slot lijkt nog steeds zoekende naar de ideale samenstelling voor zijn elftal. De coach zag zijn team in de Europa League onnodig punten verspelen tegen Strum Graz, waardoor de discussie over het spel van de Rotterdammers weer oplaaide. Sebastien Szymanski deed dat in Oostenrijk vanaf het middenveld, maar ook vanuit de as lukte het de Pool niet om het verschil te maken. De positiewisseling van de huurling maken de ‘tussen wal en schip’-strijd van Slot pijnlijk duidelijk.

Arne Slot heeft voor Feyenoord het komende weekeinde genoeg te overdenken. De trainer van de Rotterdammers zwaaide de voorgaande seizoenen met zijn toverstok en het elftal liep, maar dit seizoen is die magie nog niet te vinden in De Kuip. De ploeg van Slot maakte vorig seizoen vooral het verschil door de voorste linie, maar daar lijken op dit moment de meeste problemen te schuilen voor de Rotterdammers. Het aanvalsspel verloopt traag, de buitenspelers komen niet in de juiste positie om hun acties te maken en daardoor mist de ploeg vooral de effectiviteit van spelers zoals Luis Sinisterra en Reiss Nelson op de flanken. Die zorgden vorig seizoen immers voor de doorbraken die Cyriel Dessers als geen ander kon afmaken. Dat Feyenoord nu wel twee scorende spitsen heeft, maar géén effectieve buitenspelers, lijkt echter wel een probleem dat op te lossen is voor de trainer.

Feyenoord

Het leek erop dat Sebastien Szymanski die oplossing opnieuw zou zijn. De Poolse aanvallende middenvelder profileert zich in de eerste weken van de Eredivisie als een technisch verbeterde uitvoering van Jens Toornstra, misschien zelfs iemand die richting het kwaliteitenpalet van Hakim Ziyech neigt. De spelmaker, die dit seizoen gehuurd wordt van Dynamo Moskou, is vanaf zijn komst een belangrijk onderdeel van het elftal van Slot. De verschillende posities waar de international heeft gespeeld in het nog jonge seizoen, geven een beeld van de overwegingen die Slot de afgelopen weken maakte.

Daarbij lijkt de coach op twee gedachtes te hinken. In eerste instantie is Szymanski echt gehaald voor het middenveld. De linkspoot heeft misschien een tenger lichaam voor moderne voetbalbegrippen, maar met zijn balbehandeling, techniek en manier van zijn lichaam gebruiken lukt het de Pool alsnog om meer dan rendabel te zijn voor de ploeg van Slot. Dat heeft ook directe gevolgen voor het aanvalsspel van de Rotterdammers: Szymanski is per negentig minuten goed voor 36,1 in de Eredivisie. In de Europa League, waar Feyenoord van nature minder in balbezit is door de kwaliteit van de tegenstanders, ligt dat op 21,9.  

Dat zijn bij Szymanski lang niet allemaal balletjes breed en terug. In de Eredivisie creëert de middenvelder 2,9 kansen per negentig minuten voetbal (8% van passing). In de Europa League ligt dat nóg hoger: 2,2 belangrijke passes per negentig minuten voetbal, maar wel een groter percentage van het geheel: 10%. Met andere woorden: gemiddeld levert in de Europa League één op de tien passes een kans op, in de Eredivisie is dat één op 12,5. Dat Slot daarom de gedachten heeft om Szymanski op de vleugels te posteren, is helemaal niet zo vreemd. Alleen komt dan de rest van het elftal om de hoek kijken.

Sebastien Szymanski

Zet je die belangrijke passes van Szymanski af tegen het aantal assist, dan komt er een schril contrast naar voren. Een assist vanuit de posities waar Symanski voetbalt over het algemeen een belangrijke pass die gepromoveerd wordt tot doelpunt – pass op spits en doelpunt is assist, pass op spits en gemiste kans is belangrijke pass. Aangezien het vanaf de vleugels niet lukt om met individuele acties op regelmatige basis door te breken, zoekt Slot naar nieuwe mogelijkheden om die doorbraken te forceren. Dat dit tot nu toe niet lukt met spelers zoals Alireza Jahanbakhsh, Patrik Walemark, Javâiro Dilrosun en Igor Paixão hebben ieder zijn eigen redenen. Met een buitenspeler in de geest van Szymanski, heeft het middenveld en de aanval echter een andere invulling nodig dan wanneer je met een vlugge buitenspeler speelt.

Szymanski speelt in die zin veel meer in de rol die Steven Berghuis en Jens Toornstra vertolkten bij Feyenoord. Berghuis was zo vrij als een vogel op de rechterflank en dat past niet echt in het trainersplaatje van Slot. Daardoor wordt er eigenlijk van Szymanski gevraagd dat hij van buiten naar binnen trekt met de bal aan zijn voet, terwijl de Pools international veel effectiever is wanneer hij – zoals bijvoorbeeld Toornstra deed – de sluiproutes tussen de centrale verdediger, de verdedigende middenvelder en de back opzoekt, zich slim positioneert tussen die drie en daarmee een fout van de tegenstander kan afdwingen.

Dat de Rotterdammers met een Szymanski op de flanken daar nóg meer van kunnen profiteren dan met Toornstra, lijkt ook gemakkelijk te benaderen. Op het moment dat één van de drie tegenstanders (back, centrale verdediger of verdedigende middenvelder) een verkeerde keuze maakt – bijvoorbeeld meelopen met een van de middenvelders en daardoor de passlijn naar de spits openzetten – heb je niet eens een individuele actie van de buitenspeler nodig om de aanvallers in een kansrijke positie vrij te spelen. Dat je daarvoor een aanvallende middenvelder nodig hebt die horizontaal beweegt en het inzicht moet hebben om zich zo te positioneren dat Szymanski ook de ruimte krijgt om in dit spel te komen, iets wat gemakkelijker gezegd dan gedaan is.

Arne Slot

Op dit moment lijkt het probleem in de voorhoede van de Rotterdammers niet te liggen bij de naar binnen komende rechtsbuiten, maar aan de andere flank. Luis Sinisterra was in veel opzichten de go-to-man wanneer er vanuit de laatste linies een crosspass naar voren werd gegeven. Het vertrek van de Colombiaan was al opgevangen door de komst van Patrick Walemark, deze zomer kwam daar Paixão nog bij en ook Javairo Dilrosun werd aangetrokken. Geen van allen kan tot nu toe de kunsten van de Colombiaanse vleugelflitser evenaren, of überhaupt in de buurt komen bij dat niveau.

Dat neemt vooral een vraag voor Slot zelf mee: kan hij een samenstelling voorzien waar dit wel mogelijk is? Belangrijkste lijkt daarin de keuze voor de positie van Szymanski. Wanneer je hem als rechtsbuiten posteert en je hebt een linksbuiten wiens acties meer mislukken dan slagen, dan heb je ook niet veel aan een naar binnen komende buitenspeler aan de andere kant en is Szymanski wellicht effectiever vanaf het centrum – vanuit die positie kan hij immers snelle buitenspelers wegsturen met steekpasses.

De minst voor de hand liggende, maar misschien wel de meest effectieve optie is die Pierre van Hooijdonk opperde. Feyenoord kan altijd in een 4-4-2-systeem gaan opereren, wellicht eerder met een ruit op het middenveld dan in een platte formatie met twee buitenste middenvelders. Dat het elftal van Slot dan nóg anders moet gaan spelen dan het nu doet en wéér een nieuw samenwerkingsproces moet starten, is het grootste nadeel. Aan de andere kant: op het moment dat de buitenspelers niet werken, kan je het moeilijk niet vanuit het centrum gaan proberen en kan je een speler met het inzicht en passvermogen van Szymanski misschien nóg beter gebruiken.