PSV alleen volgens bookmakers geen favoriet tegen Ajax

Ajax en PSV nemen het zaterdagavond tegen elkaar op in de Johan Cruijff Schaal. De traditionele competitieopener heeft een bijzonder randje dit seizoen: met twee debuterende trainers en een karrevracht aan nieuwe spelers zijn Alfred Schreuder (Ajax) en Ruud van Nistelrooy (PSV) klaar voor hun eerste serieuze wedstrijd om de knikkers. Landskampioen Ajax is daarin (natuurlijk) de favoriet, waardoor PSV de grootste kans heeft om er met de overwinning vandoor te gaan.

De Johan Cruijff Schaal is voor Ajax en PSV dit seizoen méér dan een wedstrijd om de Nederlandse Super Cup. De ploegen van de nieuwe trainers Alfred Schreuder (Ajax) en Ruud van Nistelrooy (PSV) staan voor het eerst tegenover elkaar in de nieuwe formaties. In de voorbereidingen verraadde de wedstrijden van de Nederlandse topploegen al een beetje hoe de nieuwe trainers hun teams willen laten voetballen. Dat Ajax en PSV dit seizoen nóg dichter bij elkaar komen door de aanstelling van Van Nistelrooy, zal aanstaande zaterdag waarschijnlijk duidelijker dan ooit worden. Dat leidt er toe dat de Amsterdammers volgens de bookmakers, de kenners en de fans als de grote favoriet gezien worden. Dat is nu net hetgeen waar PSV niet alléén in de Johan Cruijff Schaal van kan profiteren dit seizoen. 

Ajax

De aanstelling van Schreuder, die als assistent-trainer van Erik ten Hag al kennismaakte met de club, zorgt ervoor dat de trainerswissel misschien wel de kleinste mutatie is in het elftal. In totaal zwaaiden de Amsterdammers vijf basisspelers van vorig seizoen uit (André Onana, Noussair Mazraoui, Ryan Gravenberch, Sébastien Haller en Lisandro Martínez) en zagen daardoor in één transferperiode het kloppende voetbalhart van de ploeg vertrekken. De Amsterdammers haalden onder andere Brian Brobbey (RB Leipzig) op deze transferperiode, maar de komst van Steven Bergwijn (Tottenham Hotspur) trok de meeste aandacht – en niet alleen omdat Ajax het transferrecord brak om de international van het Nederlands elftal terug naar Amsterdam te halen. 

De komst van Bergwijn heeft een vraagteken gezet achter de naam van Dusan Tadic als linksbuiten van de Amsterdammers. De Servische aanvaller startte in de wedstrijd tegen Shakthar Doenesk als aanvallende middenvelder, maar was ook als centrale middenvelder op het veld te vinden, evenals hij naar de linker- en rechterflank uitzakte en zo nu en dan van positie wisselde met de dienstdoende spits van die avond, Davy Klaassen. Daardoor creëert Schreuder veel positiewisselingen in de as van het veld, zorgt de trainer daarmee voor veel beweging en dus meerdere keuzemomenten voor de defensie – en dus meer mogelijkheden op fouten die een hechte defensie open breken. Dat Ajax daardoor een sterk aanspeelpunt in de spits kan gebruiken, bewees de invalbeurt van Brobbey in dat duel. Alleen is de bonkige eerste spits van Ajax nog steeds niet de targetman die bijvoorbeeld Haller wél was. 

Dat leidt tot situaties die Ajax-fans zullen herkennen uit de tijd dat Quincy Promes en Zakaria Labyad als Ajax’ nummer negen stonden. Het spel van de Amsterdammers wordt vaak naar de zijkanten gedwongen. Tegen een club als PSV kan Dusan Tadic daar als spits wellicht zijn waarde hebben. Helemaal nu daar  twee spelers staan die van buiten naar binnen trekken (Bergwijn op links, Antony op rechts) staan. Dat maakt het drukke centrum echter nog drukker. Dat op dat moment de opkomende backs aangespeeld worden, zij de achterlijn halen en de bal voorzetten, was met een sterke spits als Haller een zeer bewezen concept. Heb je géén grote sterke speler, die naast targetman ook belangrijkste bliksemafleider is voor de rest van de Ajacieden in de zestien, is het verdedigende team vaak in het voordeel: zij zijn met meer mensen terug, dus is de kans al groter dat de voorzet weggewerkt, geblokt of uitverdedigd kan worden. 

PSV

Toeslaan uit de omschakeling, dat was lang het handelsmerk van PSV. Met de komst van Luuk de Jong heeft Van Nistelrooy ook een van de belangrijkste voorwaarden voor zo’n spel in huis gehaald, maar er zijn meer veranderingen binnen het team van PSV. Niet alleen staan de pionnen op een andere plek dan onder Roger Schmidt. Hoe verder PSV in de voorbereiding raakte, hoe meer het richting een tussenvorm tussen de succesformule van Phillip Cocu. Over de formatie, met één controlerende middenvelder of twee controleurs, is nog niet echt een beslissing genomen, maar de laatste test tegen Real Betis Sevilla liet zien dat er veel herkenbare elementen van de afgelopen jaren in het spel van PSV te zien zijn. 

De Eindhovenaren hebben het ‘hoge druk’ onder Schmidt meegenomen in het spel onder Van Nistelrooy. De (positie van de) interceptie die Sangaré deed voorafgaand aan de 1-0 van Cody Gakpo was onder Cocu uit den bozen – veel te diep op het veld – en had onder Schmidt een heel andere uitwerking gekregen als het onder Van Nistelrooy deed. Onder de Nederlandse voetbaltrainer heeft PSV een positionele basis gekregen in plaats dat het voor de snelste route naar de goal kiest, zoals bij Schmidt werd aangevallen. Met spelers zoals Joey Veerman, die door één controleur achter hem veel creatiever (lees: met meer risico) kan spelen en spelers zoals Madueke en Gakpo die hun positie zorgvuldiger uitkiezen in plaats van blind naar de goal rennen, hebben de Eindhovenaren niet alleen een stabielere voetballende basis, het heeft ook de topspits die zowel door de lucht als met zijn voeten laten zien heeft van (Eredivisie-)topniveau is. 

Dat levert PSV een belangrijk voordeel op. Vorig seizoen moesten de Eindhovenaren eigenlijk negentig minuten lang druk zetten om een tegenstander weg te drukken en moest het daarna nog de juiste posities kiezen om de rest van de defensie te omspelen. In de huidige situatie is dat anders: het pressie-systeem van PSV is veel meer vanuit de positie in plaats vanuit de zone en daardoor staan de spelers verder uit elkaar, maar daardoor wel in een betere positie om meteen een tegenaanval in te zetten. Dat daar nu geen Eran Zahavi of Carlos Vinicius maar Luuk de Jong in de punt staat om die aanvallen te promoveren tot doelpunten, maakt PSV in potentie gevaarlijker dan ooit. 

Johan Cruijff Schaal

Daardoor is Ajax op basis van de status als landskampioen, de huidige selectie, de aankopen en de bookmakers de absolute favoriet voor de eindoverwinning in de Johan Cruijff Schaal. Dat de Eindhovenaren in tegenstelling tot vorig seizoen ook erg comfortabel ogen op het moment dat de tegenstander de bal heeft en niet als kippen zonder kop het volgaßfussbal ten tonele hoeft te stellen, komt tegen Ajax wellicht méér terug dan in de rest van het aankomende Eredivisie-seizoen. Hoge druk tegen de Amsterdammers is, helemaal met de pijlsnelle aanvallers, een risico. Aan de andere kant: het risico op kort en snel combinatievoetbal is nóg groter. 

PSV hoeft Ajax aanstaande zaterdag niet constant vast te zetten in de opbouw, maar kan het de Amsterdammers in de val laten lopen zoals dat onder Phillip Cocu al talloze keren gebeurde. In tegenstelling tot PSV is Ajax immers nog steeds de club die met de borst vooruit voetbalt, altijd de aanval boven de verdediging kiest en graag wil domineren – vooral tegen een directe concurrent. Dat Ajax daarmee vanaf het begin méér risico gaat nemen dan PSV, is de grootste winst voor de Eindhovenaren. Vorig seizoen moest het veel energie steken in het constant afjagen van de Ajacieden, nu kan het de momenten kiezen en zelf meer terugzakken op het moment dat dit mogelijk is. 

Dat Ajax in aanvallend opzicht méér spelers in huis heeft die een doorbraak kunnen forceren en de kwaliteit van de selectie over het algemeen nog steeds hoger is in Eindhoven, maakt de Amsterdammers de favoriet voor de eindzege. Dat PSV nog altijd beter is op het moment dat het een dominante tegenstander heeft én met De Jong het ontbrekende stukje van de Ajax-puzzel in handen heeft, zal het vooral moeten hopen dat de zwakste linie van het elftal – de defensie – niet bezwijkt onder de druk die Ajax ongetwijfeld zal opvoeren. Dat ook de Amsterdammers in defensief opzicht de meeste problemen kennen, PSV tactisch en positioneel sterk verbeterd is en met De Jong een topspits in huis hebben gehaald die Ajax uitzwaaide, zowel in de omschakeling als vanuit de dominantie (balbezit, red.) betere voorwaarden voor doelpunten.

TIP: Wint Ajax (1.83x) of PSV (3.95x) de Johan Cruijff Schaal?