PSV-drama na peperdure blunder

Roger Schmidt had zich in de wedstrijd tegen Benfica onsterfelijk kunnen maken bij PSV. De Duitse trainer stond voor een lastige opdracht om een 2-1 uitnederlaag weg te poetsen tegen de Portugezen, maar dat lukte in Eindhoven niet (0-0). Ogenschijnlijk liep PSV twee wedstrijden lang op tegen een muur van Benfica-verdedigers. Feitelijk werd Schmidt, ondanks de complimenten over zijn tactiek, voor de tweede keer in twee weken afgetroefd door Jórge Jesus. 

Roger Schmidt kon ‘zijn’ PSV voor het eerst in jaren weer naar de groepsfase van de Champions League leiden. De wedstrijden tegen Galatasaray en FC Midtjylland beloofden veel goeds voor de ploeg van de Duitse oefenmeester, maar Benfica bleek over twee wedstrijden een maatje te groot voor de Eindhovenaren. De Portugese grootmacht bewees in elke wedstrijd van de tweestrijd dat voetbal om meer draait dan druk zetten, acties maken en flitsende combinaties op de mat leggen. Het bleek een dure les voor PSV, die vooral door een inschattingsfout van Schmidt uitliep op een nieuwe teleurstelling. 

Roger Schmidt en PSV

Het grootste verschil tussen de wedstrijden met Benfica en de partijen tegen Galatasaray en Midjylland was niet alleen de kwaliteit van de spelers van de tegenstander. Benfica is al jaren een gewaardeerde ploeg in Europa, speelt vaak mee tot aan de groepsfase van de Champions League en heeft dus ook meer geld te besteden dan clubs uit Denemarken en Turkije. Dat hoeft echter geen reden te zijn om ook aanvallend voetbal te spelen, maar Jórge Jesus (trainer Benfica, red.) koos daar in zowel de uit als de thuiswedstrijd wel voor. Daar had PSV vooral in Eindhoven de grootste moeite mee, helemaal in de beginfase van de wedstrijd. Nadat de wedstrijd vorderde, werd PSV dreigender en dreigender, maar wist Benfica alsnog de deur ‘gewoon’ op slot te houden en in Eindhoven geen tegendoelpunt te incasseren, waardoor de Portugezen zich kwalificeerden voor de groepsfase van de Champions League en PSV opnieuw veroordelen tot het veel minder lucratieve Europa League-toernooi. 

Natuurlijk hebben Nederlandse ploegen het traditioneel lastig tegen Portugese topteams, maar vooral in de wedstrijd in Eindhoven kwamen de beperkingen van dit PSV op een pijnlijke manier naar voren. De Eindhovenaren hebben hun hele voorbereiding in het teken gezet om kwalificatie voor de groepsfase van de Champions League te halen. Er werd flink ingekocht op de transfermarkt, er werd aan de tactiek gesleuteld en uiteindelijk met een 1-4-2-3-1-startformatie aan het seizoen begonnen. Galatasaray, FC Midtljyland en ook titelconcurrent Ajax moesten hun meerdere erkennen in het nieuwe voetbal van Schmidt, maar Benfica leek de formule gevonden te hebben om ook de pressie-machine van Schmidt niet alleen aan banden te leggen, maar ook zo uit te spelen dat de coach in de tweede helft wanhopig aan het wisselen sloeg om een doelpunt te forceren, en daarmee zichzelf – net als vorig seizoen gebeurde – lelijk in de vingers sneed. 

De transferwoede van de Eindhovenaren ten spijt: de wedstrijd in het Phillips Stadion liet zien dat de Eindhovenaren nog een echte targetman in hun selectie missen. Niet per sé Luuk de Jong, die voetbaltechnisch en qua snelheid moeite zal hebben om het tempo van de PSV-aanvallen bij te benen en niet te vertragen met zijn lage handelingssnelheid en draaicirkel van een volgeladen vrachtwagen. Aan de andere kant: PSV miste in de aanval wel een speler die je door de lucht kon aanspelen, een (lucht)duel kon winnen en daarmee de bal even vast kon houden zodat de rest van het elftal aan kon sluiten. Een spits als Eran Zahavi is in de ‘red zone’ (vanaf 20 – 30 meter van het vijandige doel) een absolute meerwaarde voor de Eindhovenaren, maar op het moment dat de Israëlische spits een (lucht)duel moet uitvechten, moet hij het vrijwel altijd afleggen tegen grote en fysiek sterke(re) centrumverdedigers. Met andere woorden: PSV kon zo wel lange ballen blijven spelen, echt effect sorteerde het niet omdat er in de voorhoede geen bal vastgehouden kon worden, en aansluiting zo onmogelijk werd gemaakt door de Portugezen. 

Verkeerde volgorde op PSV-middenveld

Dat PSV vooral in de openingsfase van de wedstrijd vaak de lange bal moest hanteren, kwam door het pressiesysteem van Benfica. De Portugezen deden hun huiswerk goed en maakte het PSV praktisch onmogelijk om via Oliver Boscagli in de defensie en Marco van Ginkel op het middenveld op te bouwen. Daardoor kreeg Ibrahim Sangaré vaak de bal toegeschoven en dat is precies wat Benfica-trainer Jesus voor ogen had: de Ivoriaanse middenvelder is qua defensieve zekerheid een klasse apart binnen de PSV-selectie en de passes van Sangaré komen over het algemeen ook bij de juiste kleur, het tempo waarmee de verdedigende middenvelder handelt én het feit dat zijn passes altijd in de voeten en nooit in de ruimte zijn, zorgden ervoor dat er in beginsel al weinig tempo in de aanvallen van PSV kon zitten. Op het moment dat Sangaré vanuit een omschakelmoment één van de buitenspelers weg kon steken, deed hij dat niet omdat dat onderdeel van het middenveldvoetbal niet het beste is bij de Ivoriaan. 

Dan is de meest voor de hand liggende oplossing om Sangaré te vervangen voor Davy Pröpper, zoals ook in de competitiewedstrijd tegen SC Cambuur Leeuwarden gebeurde. Dat vond Schmidt in de wedstrijd tegen Benfica een te groot risico: Sangaré bespeelt misschien wel de belangrijkste zone van het veld als het gaat om het tegenhouden van counters en andere gevaarlijke uitbraken van de tegenstander, en op het moment dat je daar Pröpper neerzet heb je wel meer voetbal, maar lever je automatisch defensieve zekerheid in. PSV moest dan wel risico nemen, maar zoveel risico durfde de Duitser echter niet aan. 

Feit blijft wel dat Sangaré daardoor vaak in balbezit kwam op de momenten dat je zijn kwaliteiten eigenlijk niet nodig hebt. Dat heeft ook een logische verklaring: Van Ginkel staat van nature hoger op het veld dan Sangaré, waardoor het ook aannemelijk is dat in de opbouw éérst Sangaré wordt aangespeeld voordat Van Ginkel in het spel wordt betrokken. In de situatie van de wedstrijd tegen Benfica leverde dat de nodige problemen op: op het moment dat Sangaré in balbezit kwam, stond de rest van zijn aanvallend ingestelde ploeggenoten in de dekking bij hun directe tegenstander of was de ruimte (en de passkwaliteiten van Sangaré) te beperkt om de juiste, voorwaartse optie te vinden die nodig is om tempo in je aanval te krijgen. Op het moment dat Van Ginkel zich vaker had laten uitzakken, de (korte) combinatie met Sangaré was aangegaan en zelf de ruimte in was gelopen (waar hij de bal weer kan ontvangen) was een manier geweest om óók door een gesloten centrum combinaties te zoeken met als belangrijkste uitkomst: Van Ginkel in balbezit op het moment dat er een pass in de diepte gegeven kán worden. 

Peperdure inschattingsfout

Daarmee maakte PSV het zichzelf eigenlijk onmogelijk tegen Benfica. De ploeg had met Sangaré een verkeerd eerste aanspeelpunt in de opbouw, waardoor de passes vanuit de as van het veld vaker breed en terug dan vooruit gingen, en Benfica haar hoge pressie zonder problemen kon uitvoeren en PSV zo kon dwingen tot een lange bal naar voren. Op het moment dat zo’n bal naar voren werd gegeven, ontbrak het de Eindhovenaren in de punt aan een targetman, of in ieder geval een spits die zijn (lucht)duels vaker wint dan verliest om zo zijn teamgenoten de tijd te geven om aan te sluiten. 

Op het moment dat één van de twee aspecten niet aanwezig is, kan je nog altijd leunen op het andere aanvalsconcept. Op het moment dat je niet door kort combinatiespel én niet met een lange bal kunt spelen, wordt het een gebed zonder goed einde, en krijg je een wedstrijd zonder resultaat. Dat is niet alleen een peperdure inschattingsfout van Schmidt, maar eigenlijk van de hele PSV-leiding: het is klaarblijkelijk niet gelukt om een team samen te stellen dat met bovengemiddelde tegenstanders om kan gaan. Wie daar uiteindelijk de verantwoordelijkheid voor gaat dragen, is wel duidelijk: alleen door een landskampioenschap lijkt Schmidt ook volgend jaar gegarandeerd van een plekje op de PSV-bank.