Schmidt haalt het einde van het seizoen niet

Roger Schmidt en PSV gaan aan het einde van dit seizoen uit elkaar. De Duitse oefenmeester tekende aan het begin van vorig seizoen een overeenkomst voor twee seizoenen. De club maakte via de officiële kanalen bekend dat de trainer heeft besloten zijn contract niet te verlengen in Eindhoven. 

Na twee seizoenen Roger Schmidt komt er een einde aan de Duitse voetbalstorm in de Eredivisie. De oefenmeester deed al een tijdje geheimzinnig over zijn persoonlijke toekomst. Dat Schmidt een aanbod van RB Leipzig naast zich neerlegde om de opvolger van Jesse Marsch te worden, leek erop te wijzen dat de Duitse oefenmeester het in ieder geval naar zijn zin had in Eindhoven. Zo fijn dat de Duitser er nog een paar jaar aan vast plakt, vindt hij het klaarblijkelijk niet. Dat heeft niet alleen met de zaken buiten Schmidt te maken, die er voor moet oppassen dat zijn afscheidstournee in de Eredivisie niet eindigt in een vroegtijdig einde van zijn tijd in het Phillips Stadion. 

Roger Schmidt en PSV

Schmidt wil graag ruimte voor zichzelf hebben om een nieuwe beslissing te nemen in zijn trainersloopbaan. De clubleiding van de Eindhovenaren waren lange tijd in gesprek met de Duitse hoofdtrainer om het vervolg van hun samenwerking te bespreken. Dat bleek uiteindelijk dus zonder resultaat, mede doordat de Duitse trainer niet overtuigd was van de ambities van de Eindhovenaren. Technisch manager John de Jong vertelde dat de club graag met de Duitse oefenmeester verder wilde, maar dat Schmidt een andere keuze maakt. 

De doelstelling voor dit seizoen blijft echter hetzelfde als voor de aankondiging van het toekomstige vertrek van de trainer. Dat was en is nog steeds zo veel mogelijk prijzen winnen. Daar was het ook Schmidt allemaal om te doen op het moment dat hij voor PSV tekende. De concurrentiestrijd met Ajax bleek een ongelijke voor de coach, al had dat niet alleen maar met de verschillen in financiële mogelijkheden te maken. Dat de coach niet overtuigd zou zijn van de manier waarop PSV het gat met de Amsterdamse concurrent wil gaan dichten, zou voor Schmidt één van de belangrijkste redenen geweest zijn om de deur van het Philips Stadion achter zich dicht te trekken.

Daarmee maakt de coach de Eindhovense beleidsbepalers eigenlijk verantwoordelijk voor zijn eigen falen. De Duitse oefenmeester kreeg met spelers zoals Eran Zahavi, Mario Götze, Philipp Max en Carlos Vinicius alles wat zijn voetbalhartje begeerde, maar kreeg het tot nu toe nog niet voor elkaar om de wedstrijden waar de kampioenschappen worden beslist met een positief resultaat af te sluiten. Schmidt is daar in vergelijking met vorig seizoen één stap verder mee, maar het is tot nu toe nog niet genoeg gebleken om, óók in de wedstrijden buiten Ajax om, in topwedstrijden een belangrijke overwinning te boeken. 

Timing

De timing van de bekendmaking van de toekomstige breuk tussen PSV en Schmidt had op een beter moment gekund. De Eindhovenaren verloren van Ajax (1-2, red.), hadden de afgelopen weken door het ontbreken van Eredivisie- en Europees voetbal genoeg tijd om de koppen bij elkaar te steken en besloten het besluit van de trainer vlak vóór de belangrijke wedstrijd tegen AZ bekend te maken. Aan de andere kant past het ook perfect in het straatje van Schmidt, die ondanks zijn data-analyses over de fitheid van zijn spelers de rest van het (aanvals)spel vooral aan toeval overlaat. 

Zoals eerder gezegd: PSV heeft onder Schmidt moeite om te winnen van teams die beter kunnen voetballen dan de gemiddelde Eredivisie-ploeg. Het team van Schmidt zet dit seizoen veel meer gecontroleerd druk dan in deze fase in het vorige voetbaljaar. Tegen de laagvliegers en middenmoters in de Eredivisie zorg je dan voor paniek in de tent. Kom je met zo’n strategie aan tegen een team dat in de (sub)top van Nederland en/of de Europa League, dan is dat vragen om meer problemen dan dat er voetballende oplossingen voor zijn. 

Het druk zetten van PSV zorgt voor snel balbezit. Dat is ook niet het grote mankement van het Schmidt-voetbal. Dat komt daarna. Er zijn praktisch twee manieren waar de pressie van PSV in het voordeel van de ploeg kan uitvallen: op het moment dat de bal op de helft van de tegenstander of iets over de middellijn veroverd wordt of wanneer de tegenstander achteruit gedrukt wordt en de bal naar voren ramt. Dat is in beginsel een gunstige uitgangspositie: je kunt meteen toeslaan vanuit de tegenaanval of vanuit de laatste linie aan een nieuwe aanval bouwen. Er is één constante in die twee elementen van het PSV-spel en dat heeft ook weer met de aankondiging van het vertrek van Schmidt te maken: (het gebrek aan) de juiste timing.

Ajax-gat

Het grootste verschil tussen Ajax en PSV is dit seizoen niet eens de spelopvatting of de varianten van dezelfde tactiek. Dat is de gedachten achter het aanvalsspel van de Amsterdammers en de Eindhovenaren. Als je puur kijkt naar het positiespel dat Schmidt probeert te spelen, is het niet gek dat er in het verleden vaak tegen kleinere tegenstanders ook nog punten werden verloren. Dat heeft de coach nu rechtgezet door met één grote, sterke spits te spelen in plaats van twee dynamische aanvallers die zonder bal bijna meer toegevoegde waarde hadden dan in balbezit. De Duitse coach is er in anderhalf jaar echter niet in geslaagd om ook verzorgd voetbal op de grasmat van het Philips Stadion te leggen. 

Ajax, maar ook Feyenoord en AZ, hanteren een andere spelopvatting op het moment dat de bal veroverd wordt dan PSV. Waar de eerst genoemde clubs op basis van positiespel, met andere woorden: het spel zo timen dat er aan het einde van de rit de bal bij de juiste speler op de juiste positie komt, erop ingericht is om zo gevarieerd mogelijk naar de andere kant van het veld te komen, kiest Schmidt bij PSV nog steeds voor de snelste route naar het doel. Dat de snelste route naar het doel, helemaal wanneer je een topclub bent, over het algemeen als eerste wordt afgeschermd door een tegenstander, zorgt PSV er de afgelopen seizoenen voor dat het in eerste instantie al de moeilijkste weg naar het doel kiest. 

Het belangrijkste verschil tussen Ajax en PSV is op dit moment dat Ajax het vermogen heeft om een defensie op basis van positiespel uit elkaar te spelen. PSV lukt dat alleen op het moment dat er al ruimte ligt, bijvoorbeeld wanneer de bal veroverd is op de helft van de tegenstander en de spelers staan per ongeluk op de juiste plek. Zonder die zekerheid in het positiespel, is het ook tegen betere tegenstanders een moeilijkere opgave: deze zien immers het route één-voetbal al van verre aankomen en kunnen zich er tijdens de wedstrijd op aanpassen en gebruik van maken door (bijvoorbeeld) met korte combinaties zich een weg door het middenrif te spelen en te profiteren van de ruimtes die er altijd op de vleugels en achter de defensie liggen. 

Vroegtijdig vertrek?

Hoewel de clubleiding van PSV naar eigen zeggen graag met Schmidt door was gegaan, is het wel de vraag hoe de komende weken zich in Eindhoven voltrekken. De Brabanders staan voor een cruciale wedstrijd voor de race om het landskampioenschap (tegen AZ, red.) en kijken zoals bekend tegen een achterstand van twee punten aan tegen Ajax. Een nieuwe verliespartij en een overwinning van Ajax op Heracles Almelo zou kunnen betekenen Schmidt het gat van zijn ploeg in twee achtereenvolgende speelrondes van een kleine voorsprong naar een achterstand van drie tot vijf punten veranderen. 

Dat Schmidt tegen Ajax (terecht) de beslissing van de VAR onder vuur nam, is ook meteen het grootste zwaktebod van de trainer. In zijn anderhalf seizoen dat hij nu aan de macht is in het Philips Stadion, is vrijwel elk punt van kritiek afgedaan als onzin, werden nederlagen verweten aan arbitrale beslissingen en persoonlijke fouten van de spelers. De trainer? Die heeft het volgens Schmidt bij PSV nooit gedaan. Dat blijkt ook maar weer uit de uitleg die de coach gaf: hij wilde iets nieuws, want bij PSV is er teveel werk aan de winkel om het gat met Ajax te verkleinen. Daar kan de club echter niet aan werken op het moment dat er een trainer voor de groep staat die al anderhalf jaar tegen dezelfde lamp aanloopt. 

Wanneer PSV na Ajax-thuis ook de wedstrijd tegen AZ niet winnend weet af te sluiten, wordt het al meteen heel heet onder Schmidts voeten. Dan moet de Duitser volgaß gaan om ervoor te zorgen dat de Conference League, waar PSV het opneemt tegen Maccabi Tel Aviv in de eerste knock-out-ronde, niet hetzelfde noodlot treft als in de groepswedstrijden in de Europa League. Mocht Schmidt het ook in de komende seizoenshelft niet lukken om de wedstrijden ‘om de knikkers’ te winnen, zal PSV uiteindelijk blij zijn dat de Duitser zijn contract niet wilde verlengen. Sterker nog: dan haalt Schmidt het einde van het seizoen niet eens.

Wint PSV van AZ? De odd is 1,60!