Schmidt heeft groot probleem bij PSV

PSV en Roger Schmidt lukten het afgelopen weekend opnieuw niet om de volle buit te pakken tegen een topteam in de Eredivisie. De nederlaag tegen AZ (0-2, red.) betekende het zestiende opeenvolgende puntverlies tegen een Eredivisie-topper. Hoewel deze reeks al voor het Schmidt-tijdperk, heeft de Duitser een dubieuze vinger in die pap. 

PSV had tegen AZ dé kans om een grote stap te zetten richting Champions League-voetbal komend seizoen. Het team van Roger Schmidt bewees zichzelf echter geen dienst in het onderlinge duel met de nummer drie van de Eredivisie. De Alkmaarders beproefden een bekend recept om het PSV zo moeilijk mogelijk te maken en aan het einde van negentig minuten voetbal konden de mannen van Pascal Janssen concluderen dat zij het een stuk beter voor elkaar hadden dan hun Eindhovense concullega’s. Dat kwam in de laatste plaats door het innovatieve vermogen van de AZ-trainer, die zijn team op een andere manier liet spelen dan dat AZ normaal gesproken opereert. Daar kan Schmidt nog één of twee dingen van leren… 

Roger Schmidt en PSV

In veel opzichten was AZ – PSV een typische Roger Schmidt-wedstrijd. En nee, daar is weinig positiefs aan. De Eindhovenaren kwamen tegen AZ tot vijftien doelpogingen (!), maar wisten opnieuw de nul niet van het scorebord af te schieten. Het begint een beetje een terugkerend fenomeen te worden bij de Eindhovenaren. Maar de wedstrijd tegen AZ maakte de doelpogingen van PSV in de topwedstrijden was misschien wel het pijnlijkste van allemaal. Net als in de uitwedstrijd bij Feyenoord (3-1 verlies, red.) schoot PSV vaker dan AZ (negen schoten). Desalniettemin lukte het de thuisploeg om toch vaker tussen de palen te schieten (vijf keer) dan PSV (vier keer). 

Dat PSV in aanvallend opzicht vrijwel onmachtig was tegen AZ, kwam voor een groot deel door de defensieve veldbezetting van de Alkmaarders. Op het moment dat PSV in de aanval was, zakte het middenveld van AZ diep op eigen helft. Zo stonden de meest aanvallende middenvelders van de Alkmaarders (omcirkelt in de bovenstaande afbeelding) in de tussen de linies van de PSV’ers. Daardoor liep PSV telkens tegen een rode muur aan en kon het door de veldbezetting in offensief opzicht niet de korte combinaties maken die nodig zijn om een dergelijke defensie uit elkaar te spelen. 

Door in te spelen op de speelstijl van PSV kon AZ de Eindhovenaren vrij gemakkelijk dwingen tot het spelen vanaf de flanken. Natuurlijk hebben Denzel Dumfries en Philipp Max een fantastische voorzet in de benen. Op het moment dat de PSV-aanvallers in een overvolle zestien staan, is het al lastig genoeg om hen te bereiken. Laat staan dat Donyell Malen en Eran Zahavi dan óók nog in de juiste positie staan om de bal tegen het net te werken. Op het moment dát PSV wel door het centrum gevaarlijk kon worden, is de schotpositie van de aanvallers ook verre van ideaal. Doordat AZ het centrum helemaal dicht zette, was de kans groter dat een dergelijk schot geblokt werd dan dat deze tussen de palen eindigde. 

Aanvallende onmacht

Op het moment dat PSV wél door de laatste linie van de Alkmaarders heen wist te breken, lukte het de ploeg van Schmidt niet om in scoringspositie te komen. Dat is terug te herleiden naar de positionering van de Alkmaarders, maar óók naar de looplijnen van de aanvallende PSV’ers. Er waren meerdere momenten dat de Eindhovenaren zich voor het doel van Marco Bizot meldde, maar dat liep telkens verkeerd af voor de mannen van Schmidt. 

Op het moment dat Malen zoals in bovenstaande afbeelding doorbreekt, heeft hij drie directe tegenstanders om zich heen. Dat de aanvaller zich een weg door die defensie heen weet te dribbelen is een onderstreping van zijn kwaliteiten, het levert PSV echter niets op. De dubbele dekking van Malen zorgt ervoor dat de aanvaller naar de buitenkant moet uitwijken en tegen de tijd dat hij zich vrij heeft gespeeld, is de hoek voor Bizot gemakkelijk af te dekken. Deze situatie kwam een aantal keer naar voren in de wedstrijd tegen AZ, met onder andere Mario Götze als andere hoofdrolspeler. De uitkomst was echter telkens hetzelfde: de poging spatte uiteen op het lichaam van de uitblinkende Bizot. 

In bovenstaand voorbeeld wordt er gevoetbald vanuit de door Schmidt vaak benoemde ‘red zones’. Maar het spelen op deze gebieden heeft als indirect gevolg dat PSV wel héél gemakkelijk te verdedigen is. Dat de club met Malen en Zahavi twee spitsen heeft die graag voor eigen succes gaan, werkt ook niet mee. Aan de andere kant is zelf schieten in een situatie zoals hierboven beschreven ook vaak de beste optie: een afspeelmogelijkheid is er door de drukte in de vijandige zestien ook niet altijd voor handen. 

Heiligverklaarde speelwijze

Het grootste probleem van PSV zit ‘m in de heiligverklaarde speelwijze van Schmidt. De Duitser is een voorstander van Vogassfußball, maar doet dat op dit moment in een systeem dat niet bij zijn spelersmateriaal past. Eén van de wissels die Schmidt doorvoerde, stond daar symbool voor. In de tweede helft koos de Duitse manager ervoor om Yorbe Vertessen in te brengen terwijl hij ook de voetballend betere Noni Madueke en Mohamed Ihattaren op de bank had zitten. Vertessen is zonder bal een loopwonder, maar aan de bal is hij vooral onrustig en wild. Dat zijn aspecten die het aanvalsspel van de Eindhovenaren alles behalve goed doen, maar in ogen van Schmidt was Vertessen dus dé optie om de ommekeer te verwezenlijken. 

Dat het Schmidt niet lukte om het tij te keren voor PSV, is ook een repeterend verhaal. De Eindhovenaren kunnen dit systeem nog jaren blijven spelen, echte progressie ga je daarmee niet boeken omdat deze formatie simpelweg te gemakkelijk te verdedigen is én niet blijkt te matchen met de kwaliteiten van de spelersgroep. In zo’n situatie heb je twee opties: een tactische aanpassing doen zodat je beste spelers wel renderen of je oogkleppen opzetten en blind doorgaan waarmee je begonnen was. Schmidt kiest steevast voor optie twee, met alle gevolgen van dien. 

Dat terwijl er in Europa voorbeelden te vinden zijn waarmee je gegenpress kan geven en dat ook kan doen in een formatie waar je minder defensieve kwetsbaarheid toont én aanvallend gemakkelijker een vuist kan maken. Liverpool opereert sinds de entree van Jurgen Klopp in een 1-4-2-3-1-systeem en zet de tegenstander ook al erg vroeg onder druk. Een dergelijk systeem zal voor PSV ook voordeel opleveren: niet alleen zorg je er dan voor dat het defensieve duo op het middenveld (Pablo Rosario en Ibrahim Sangaré) zo min mogelijk (steek)passes moeten geven om de aanval van bruikbare ballen te voorzien, daarnaast is het ook in het druk zetten op de tegenstander een voordeel én zorg je er zo voor dat er in de opbouw altijd een vaste afspeelmogelijkheid in de ‘red zone’ staat (aanvallende middenvelder). 

PSV-probleem

Op het moment dat er geen aanpassingen worden gedaan, zal PSV aankomende zomer de transfermarkt moeten overvallen om spelers te halen die wél matchen met het systeem dat Schmidt voor ogen heeft. Afgelopen zomer investeerde PSV al flink in de spelersgroep en haalde de club veel spelers van de wensenlijst van Schmidt, maar een overtuigend resultaat hebben die aanwinsten nog niet weten te boeken. Nu AZ door de overwinning op PSV in punten gelijk komt met de Eindhovenaren, kan er nog een veel groter probleem ontstaan voor Schmidt. 

De Duitser is het aan zijn stand verplicht om Champions League-voetbal af te dwingen via de competitie. Sterker nog: PSV heeft de startpremie van de groepsfase van het Miljardenbal – en opbrengsten per punt – knetterhard nodig. De aankopen van dit seizoen, de hoge salarissen van onder andere Mario Götze en Zahavi en de vraag om nieuwe spelers zorgen ervoor dat het kostenplaatje van PSV aardig omhoog is gegaan het afgelopen jaar. Daardoor is er begroot op Champions League-voetbal en zal het een financiële klap zijn op het moment dat het Miljardenbal uit beeld verdwijnt. 

Op dat moment móét PSV verkopen en het feit dat de spelers die wat in het laatje zouden kunnen brengen – Malen, Max, Madueke en Ihattaren – niet in hun beste doen verkeren of geen vaste basisplek hebben, maken het aankomende zomer extra lastig een hoge transfersom te toucheren. Dat kan een groot probleem opleveren, of Schmidt moet zijn speelwijze aanpassen.