Schreuder was de beste PSV´er in Eredivisie-topper

Ajax kreeg een zeer confronterende spiegel voorgehouden in de wedstrijd tegen PSV. De Amsterdammers moesten winnen, maar konden geen enkel moment een vuist maken tegen het gedisciplineerde PSV. Met goed voetbal werd deze wedstrijd niet gewonnen. De beleving, die bij PSV dit seizoen meer aanwezig is dan bij Ajax, zorgde er uiteindelijk voor dat de Eindhovenaren in een stadion vol met Ajacieden alsnog de drie punten mee naar huis namen.

De manier waarop Steven Bergwijn na Ajax – PSV voor de camera van ESPN stond, was veelzeggend. De buitenspeler van de Amsterdammers moet het ook na een overwinning al van zijn voeten dan van zijn uitspraken in de media hebben. Er stond een mentaal helemaal lege speler voor Hans Kraaij Junior. Het enige wat eruit kwam, was dat het slecht was, dat het niet des Ajax’ was en dat er, net als de afgelopen weken, flink geanalyseerd moet worden welke fouten er gemaakt blijven worden.

Ajax

Het vlaggenschip van de Amsterdammers blijft daardoor rondvaren zonder dat er één echte kapitein aanwezig is. Dan is het ook niet gek dat de basisvoorwaarden onder Erik ten Hag, in eerste instantie hard werken, voor elkaar door het vuur gaan en dan pas zorgen maken over mooie individuele acties en ingenieuze looplijnen. Als PSV-thuis één ding bewees, is dat er zonder de algemene voetbalbasis geen vloeiende aanval mogelijk is. Dat had PSV op papier al beter voor elkaar dan de Amsterdammers, dus was het ook geen gekke gewaarwording dat de Eindhovenaren het ook op het veld beter voor elkaar hadden dan de Amsterdammers, waar organisatorisch en positioneel vrijwel niets klopte.

De focus lag daarin veel op de speelstijl van Steven Berghuis, die als aanvallende pion op het centrale middenveld geposteerd werd. De aanvallende middenvelder wordt als een soort joker gebruikt door Schreuder. Berghuis lijkt het niet uit te maken of hij op tien, als acht of op de rechterflank geposteerd staat. Dat is voor een trainer een droom, maar dat kan voor het team ook verkeerd uitpakken. Berghuis is een speler die niet op zijn positie blijft staan, altijd de vrije ruimtes op zoekt en vanuit daar het spel verlegt. Op het moment dat je óók Kudus, Tadic én Bergwijn in zo’n soort rol hebt spelen, lopen drie spelers in de vrije ruimte terwijl zij eigenlijk de positionering voor de combinatie moeten verzorgen.

Als die positionering in de basis al niet in orde is, dan kan je eigenlijk ook niet verwachten dat er een hoog niveau gehaald kán worden. Dat Ajax in de eerste weken van dit seizoen dat wel liet zien, is echter inherent aan de voetbalfilosofie die Schreuder tot uiting probeert te brengen bij Ajax. Deze is niet anders dan tijdens de gesprekken over het hoofdtrainerschap van de Amsterdammers, de invulling van de selectie of de tussentijdse tactische wijzigingen die Schreuder aangebracht heeft. Die werden vooral gemaakt op basis van het people-management in plaats van het belang van het basiselftal. Anders kun je ook niet verklaren dat Schreuder voor het eerst in zijn Ajax-tijd kiest voor het duo Kudus-Brobbey in de belangrijkste wedstrijd van de eerste seizoenshelft voor de Amsterdammers.  

Steven Bergwijn

Het meest typerende voor de Ajax-terugval van de afgelopen weken, is het spel van Steven Bergwijn. De buitenspeler maakte zijn recordtransfersom van 31 miljoen euro in de eerste weken van het seizoen dubbel en dwars waard. De voormalig speler van PSV maakte vanaf de linkerkant zijn bekende acties van buiten naar binnen en vond het net in de lange hoek meer dan eens in de beginfase van de competitie. Naar verloop van tijd veranderde dat voor de aanvaller, vooral omdat Schreuder óók ruimte wilde maken voor het creatieve vermogen van spelers zoals Berghuis, Kudus en de afgelopen weken om Dusan Tadic weer op zijn geliefde linksbuitenpositie te laten spelen – maar of dat het verzoek van Tadic is, of dat de Servische aanvaller simpelweg niet (meer) rendeert op een andere positie, is iets om in het midden te laten. Feit blijft wel dat Bergwijn sinds dat moment geen schim van zichzelf meer is – en dat vanaf de rechterflank ook nog nooit is geweest.

Dat de recordaanwinst van de Amsterdammers wel altijd in de basisopstelling te vinden is, lijkt het enige positieve over Bergwijn van de afgelopen weken. De aanvaller verscheen voor de camera’s na de verloren wedstrijd tegen PSV en maakte daar net zo’n hopeloze indruk als op het veld. Wat niet alleen bij het interview van Bergwijn opviel, maar ook uit het vraaggesprek met doelman Remko Pasveer naar voren kwam: de spelers namen het niet op voor hun uitgefloten trainer, maar kozen ervoor om begrip te tonen voor de emoties van de supporters in plaats van achter hun trainer te gaan staan en uit te spreken dat ze ook uit deze crisis zouden komen. Dat dit in eerdere fase(s) van dit seizoen wél gebeurde, is vooral voor Schreuder een pijnlijke constatering.

Het gevolg daarvan is dat tegen PSV de buitenspelers niet één aanvallende individuele actie inzette. Kudus probeerde het een keer of zes, slaagde daar twee keer in (33,3% geslaagd, 66,6% mislukt) en als dan ook de positionering, en dus het combinatievoetbal dat daaruit voortvloeit, niet op de juiste manier wordt ingevuld, speel je een verloren wedstrijd zoals de Amsterdammers dat deden tegen PSV. Daar zijn talloze complexe theorieën en managementmodellen tegenaan te gooien. Als je kijkt naar de verschillende type trainers (en oud-voetballers) die Schreuder en Van Nistelrooy zijn, komt daar één ding heel duidelijk naar voren.

Assist Schreuder

Je hebt in de basis twee soorten trainers: de mannen die hun tactiek boven het team plaatsen of de mensen die hun tactiek aanpassen aan het spelersmateriaal wat er beschikbaar is. Doe je dat eerste, zoals naast Schreuder ook trainers als Ten Hag en Van Gaal dat in de praktijk brengen, loop je als trainer het risico dat je de spelers met een masterscriptie aan spelersinstructies, looplijnen en andere randvoorwaardes het veld in stuurt. Als trainer ben je echter afhankelijk van de uitvoering van de spelers. Op het moment dat deze niet volledig in de plannen meegaan of op posities/in samenstellingen staan die in wedstrijd verband weinig of niet zijn voorgekomen, ligt de moeilijkheidsgraad nóg hoger – en krijg je flink billenkoek van clubs zoals Napoli, Liverpool, PSV en is ook AZ te sterk.

Dat terwijl PSV liet zien dat Ajax dit seizoen niet op één, maar minimaal twee manieren te beteugelen valt. In de eerste helft en het eerste deel van de tweede helft zette de Eindhovenaren de thuisploeg al vroeg onder druk. Daardoor kwam de opbouw niet van de grond en als Ajax zonder lange bal onder de druk vandaan kon spelen, kwam de bal bij Edson Álvarez uit. Dat de Mexicaans international niet alleen de gevaarlijkste man voor het doel was bij Ajax, maar ook steevast de creatieve oplossing moest vinden vanuit het centrale middenveld, onderstreept de armoede van de Amsterdammers op dit moment. Dat Schreuder geen oplossing kon verzinnen zodat de passlijnen naar Brian Brobbey en Kudus open kwamen te staan, was misschien wel de belangrijkste assist die de PSV’ers kregen in de Johan Cruijff ArenA.

Je kan echter moeilijk stellen dat Ajax terug zal moeten gaan naar de basis: deze moet begin november (!) nog gevonden worden bij de Amsterdammers. Dat de uitloop van basisspelers aan het begin van het seizoen niet geholpen heeft, staat ook als een paal boven water. Wanneer een club als Feyenoord véél minder investeert en nú al meer rendement uit de aankopen lijkt te halen – om nog maar te zwijgen over de impact die Luuk de Jong en Xavi Simons hebben bij PSV – en de landskampioen investeert meer dan honderd miljoen euro, zou Ajax alleen daarom al met de borst vooruit moeten lopen als het PSV ontvangt in eigen huis. In plaats daarvan gaf Schreuder de volgende assist op PSV-trainer Van Nistelrooy dit seizoen. Dat Van The Men weet hoe hij met buitenkansjes om moet springen, is al jarenlang duidelijk. Zo lang Schreuder de spelers bij de looplijnen zoekt in plaats van de spelers de vrijheid te geven om te doen waar ze goed in zijn, zoals bij PSV lijkt te gebeuren, zullen Schreuder en Ajax assists blijven leveren in de kampioensstrijd van de Eindhovenaren. Dat is misschien wel hét geheime wapen van de Eindhovenaren: met Van Nistelrooy heeft de club iemand in huis die weet dat de snelste weg naar flitsend combinatievoetbal begint met simpel spel.