Ten Hag dreigt Ajax vroegtijdig te verlaten

Erik ten Hag verlengde aan het begin van dit seizoen zijn contract bij Ajax. De gehoopte rust rondom de trainer leverde het maar een paar maanden op: inmiddels wordt de coach in verband gebracht met clubs als FC Barcelona en Manchester United. De grootste clubs ter wereld beginnen de ‘Hollandse Guardiola’ te ontdekken. Ten Hag heeft echter nóg een optie en kan in de voetstappen treden van een nóg grotere legende. 

Erik ten Hag en Ajax zijn inmiddels een huwelijk dat je niet snel zal vergeten. De prestaties van de Tukkerse coach in Amsterdamse dienst zijn bijna onnavolgbaar. Natuurlijk heeft de coach een betere situatie dan voorganger Frank de Boer en Marcel Keijzer, maar je zou het voetbalbrein van de 51-jarige voetbaltrainer uit Haaksbergen tekort doen om te stellen dat het alleen de miljoenen van spelers zoals Frenkie de Jong, Matthijs de Ligt en Donny van de Beek ervoor zorgden dat Ajax de afgelopen jaren zijn concurrentiepositie in Nederland in een monopolie veranderde. 

Erik ten Hag en Ajax

Ten Hag kwam in de winterstop van het seizoen 2017/2018 in Amsterdam terecht. De Tukker werkte zich als trainer van Go Ahead Eagles, Bayern München II en FC Utrecht op naar de hoofdtrainersstoel in de Johan Cruijff ArenA. De beginfase van de plattelandsman in de grote stad was onwennig, maar de resultaten van de afgelopen jaren liegen er natuurlijk niet om. In de 177 wedstrijden die Ten Hag als Ajax-trainer op de bank zat tussen januari 2018 en oktober 2021 zorgde de coach gemiddeld voor 2,34 (!) punten per wedstrijd. 

Het eerste waar na zo’n statistiek op gewezen wordt, zijn de financiële mogelijkheden van de Amsterdammers. PSV-trainer Roger Schmidt haalde het onlangs nog eens aan: Ajax heeft zo veel mogelijkheden dat het bijna oneerlijke concurrentie is. Dick Advocaat had er als Feyenoord-trainer ook een handje van om de hand in Amsterdamse boezem te steken op het moment dat de verschillen tussen de Nederlandse topclubs ter sprake kwamen. 

Nogmaals: de financiële situatie maakt het werk van Ten Hag gemakkelijker. Zonder het werk van Ten Hag had Ajax echter ook niet in deze financiële situatie gezeten: de Tukker had een groot aandeel in de doorbraak van Matthijs de Ligt (85,5 miljoen euro, Juventus), Frenkie de Jong (FC Barcelona, 86 miljoen euro), Donny van de Beek (40 miljoen euro, Manchester United) en Hakim Ziyech (40 miljoen euro, Chelsea). 

Hollandse Guardiola

Net is voor Ajax en Ten Hag dus ook een two-way-street: de spelers in de selectie kregen van Ten Hag handvaten om door te groeien naar Europees topniveau en de trainer kreeg daar een enorme reputatieboost voor terug. Een boost die maar door blijft zetten, zo lijkt het wel. Nadat Ajax in de zomer van 2019 en 2020 de belangrijkste schakels van het voorgaande seizoen verloor aan een grotere club in een grotere competitie, lukte het Ten Hag telkens weer om een aanvalsmachine neer te zetten die het voetbal uit voorgaande jaren verbleekte. 

Het leverde Ten Hag al een nieuwe bijnaam op: de Hollandse Guardiola. De vergelijking met de Spaanse toptrainer komt natuurlijk niet uit de lucht vallen: de topcoaches worden allebei geïnspireerd door de voetbalvisie van de wijlen Johan Cruijff en de twee werkten zelfs samen bij FC Bayern München. Je hoeft geen hogeschoolvoetbal te studeren om de overeenkomsten tussen de twee trainers te zien. Er is echter wel één verschil, al heeft dat weinig met de trainerscarrière van deze oefenmeesters te maken. 

Als je een lijstje van oud-topvoetballers maakt die ook als trainer op wereldklasseniveau zaten, dan is deze aardig kort. Kijk in Nederland naar de grote spelers van de afgelopen jaren: Frank de Boer, Phillip Cocu, Mark van Bommel, Giovanni van Bronckhorst en Jaap Stam waren belangrijke Oranje-internationals die in hun trainerscarrière het niet lukte om bij verschillende clubs op een hoog niveau te presteren. Guardiola, en ook Zinedine Zidane, zijn de uitzonderingen op die regel. 

Die regel is echter ook het fundament voor het succes van de trainer Ten Hag. Ajax is de eerste topclub uit de gehele carrière van de Tukker. Als middenvelder van clubs als FC Twente, FC Utrecht en RKC Waalwijk leer je dat organisatie en discipline belangrijker zijn op het moment dat je geen supertalent bent. Die lessen zorgen in de trainerscarrière voor een grote voorsprong bij Ten Hag: op het moment dat je een lager niveau gewend bent en je hebt de beschikking over spelers die een hoger niveau aankunnen, is het makkelijk aanpassen. Op het moment dat je een hoog niveau gewend bent en het spelersmateriaal komt tekort voor die visie, dan heb je een de blauwdruk voor de problemen die coaches zoals De Boer, Cocu en Stam ervaren in hun trainerscarrière. 

Sir Alex van Ajax

Daarom is het ook niet vreemd dat Europa’s Eliteclubs drie jaar na Ten Hags aanstelling pas bij hem uitkomen. Aan het einde van vorig seizoen waren het clubs als Borussia Mönchengladbach, Borussia Dortmund en Tottenham Hotspur die aan Ten Hags mouw trokken. Nu zijn dat FC Barcelona en Manchester United, clubs van een heel ander statuur dan de subtoppers én clubs die groter zijn dan Ajax op dit moment. Al heeft Ten Hag eigenlijk ook al bewezen dat hij niet heel gevoelig is voor die laatste factor. 

De nuchtere Ten Hag analyseerde dat hij bij Ajax alles heeft wat hij nodig heeft. En op het moment dat de trainer het lukt om de lijn van de afgelopen drie seizoenen door te trekken in Amsterdam, dan kan Ajax daadwerkelijk dichter bij de Manchester Uniteds van deze wereld groeien. Eén ding is daar wel van onwaarschijnlijk belang: Ten Hag moet dan uitgroeien tot de Sir Alex Ferguson van Ajax. 

Of Ten Hag dát ziet zitten, is nog wel de vraag. Het is algemeen bekend dat de hoofdtrainer een pact heeft gesloten met directeur spelerszaken Marc Overmars over hun continuïteit bij de Amsterdammers. Wanneer Overmars besluit zijn horizon te verbreden, kun je er gif op innemen dat Ten Hag ook om zich heen gaat kijken. De belangrijkste vraag voor de hoofdcoach zal echter niet zijn waar kan ik het meeste geld verdienen, of welke club geeft mij de meeste status, en dat is ook het grootste voordeel voor Ajax: Ten Hag dreigt Ajax alleen te verlaten op het moment dat hij géén Amsterdamse legende wil worden.