Van Gaal blunderde met Nederlands elftal

Louis van Gaal en zijn Nederlands elftal konden niet overtuigen tegen Polen. De Oranje-internationals hadden na twee puike wedstrijden tegen België en Wales de vaderlandse voetbalgeest niet tegen Polen. En ja: de Polen stuukte het centrum dicht. Daardoor kreeg je meer beunvoetbal dan verzorgd spel en dat Oranje daar in meeging, valt geen van de spelers te verwijten. 

Louis van Gaal verklaarde na Nederland – Polen trots te zijn op de spelers van het Nederlands elftal. De bondscoach zag dat zijn elftal het lastig had tegen de zeer gedisciplineerd spelende Polen. Van Gaal besloot het positief te houden: hij oordeelde dat zijn spelers enorme veerkracht toonden nadat de Polen verrassend op een 0-2 voorsprong stonden in De Kuip. Dat na de wedstrijd onder andere Frenkie de Jong, Rafael van der Vaart en Pierre van Hooijdonk ook het positieve in dit resultaat zagen – je kan deze wedstrijd in voorbereiding op het WK maar beter gehad hebben – ging het verrassend weinig over de blunder die Van Gaal maakte voorafgaand aan de wedstrijd. 

Nederlands elftal

Van Gaal zijn werkwijze staat bij zijn ‘totale mens principe’. Als je gaat kijken naar de manier waarop Van Gaal de Polen inschatte, dan missen een aantal vakjes een vinkje. Na de wedstrijd tegen België kon je immers al uittekenen dat er tegen Wales (2-1 winst, red.) en tegen Polen veel minder ruimte tussen de linies en achter de laatste lijn van de defensie zou liggen. Dat was niet de enige maatregel die de Poolse bondscoach Czeslaw Michniewicz nam om de Nederlanders van het scoren af te houden. Als Nederland het balbezit had / in de opbouw was, schakelde de Polen om naar een systeem met vijf verdedigers en vier middenvelders, waardoor de wegen naar het doel hermetisch werden afgesloten en Oranje eigenlijk maar één kant op kon: naar de flanken. 

Daaruit bleek dat de Polen hun huiswerk uitstekend gedaan hadden. Het dwong Oranje daarmee tot flankenspel. In een normale situatie zou dat het Nederlands elftal alleen maar beter uitkomen; ‘we’ spelen immers steevast met buitenspelers. Die situatie is veranderd onder Van Gaal, maar je kunt ook niet stellen dat Oranje zónder buitenspelers speelt. Deze staan dan wel niet op het wedstrijdformulier, maar naast de wingbacks duiken ook de (aanvallende) middenvelder, de spitsen en tegen Polen ook centrale verdedigers in de zone van de buitenspeler. In theorie is dat een strategie met veel beweging zonder bal, veel positiewisselingen binnen Oranje en dus veel keuzemomenten voor de verdediging van de tegenstander – en dus een kans op een fout die ervoor zorgt dat er met een lange (cross)pass van achteruit het tempo in de aanval gebracht kan worden. 

Om die crosspass van achteruit, die ook tegen Polen (van de voet van Nathan Aké, red.) ervoor zorgde dat Nederland tot scoren kon komen, heeft echter twee ‘slagingsvoorwaarden’. In het geval van het koningskoppel Memphis Depay – Steven Bergwijn is het handig dat er ruimte achter de defensie ligt en is het een voorwaarde dat de wingback hoog staat, zodat deze snel bij de achterlijn is en de bal laag voor kan geven. Hoge voorzetten zijn eigenlijk uit den boze met twee ‘kleine spitsen’ in de punt. Helemaal wanneer er drie Poolse wachttorens klaar staan om de bal weg te werken. Dat Oranje tegen Polen ook over de grond niet tot echt grote mogelijkheden kwam, had te maken met de onzorgvuldigheid in balbezit, maar óók met de afspeelmogelijkheden in de opbouw én voor de laatste pass. 

Wout Weghorst 

Het ontbrak Oranje daar vooral aan een aanspeelpunt die ook in de lucht(duels) zijn mannetje staat. De controle, de snelheid en de kracht die Bergwijn ook tegen Polen combineerde om meerdere verdedigers van zich af te houden heeft één belangrijk nadeel: Bergwijn moet daarvoor altijd in de voeten worden aangespeeld, terwijl hij ook vaak in de posities komt waar je met een gewonnen kopduel (bal doorkoppen) veel meer snelheid in je aanval krijgt. Dat is niet het enige wat ontbrak in de eerste helft: ook die hoge afspeeloptie voor het doel viel weg doordat Bergwijn en Memphis, die sowieso ‘luchtduels’ niet als hun grootste kwaliteit opschrijven, minimaal tegen twee Poolse stijgers stonden aan te kijken. 

Daardoor werd Oranje gedwongen tot het ‘achterlijn halen en laag voortrekken’, of de bal dan weer terugspelen en naar de andere kant van het veld krijgen om daar hetzelfde te proberen. Oranje kwam zo, in combinatie met de extreem defensieve instelling van Polen, een groot deel van de wedstrijd slordig was in balbezit, daardoor niet in het ritme kwam om een hoog baltempo te verwezenlijken, waardoor er bij elke (lage) voorzet van de zijkant al genoeg Poolse verdedigers en middenvelders in de eigen zestien stonden om het gevaar ongedaan te maken. Het maakte in dezen niet uit of dat met Weghorst in de spits was of met Bergwijn: de Polen hadden altijd een overtal in het eigen strafschopgebied en kon Oranje in een groot gedeelte van de wedstrijd op afstand houden. 

Zo speelde Oranje zichzelf, met of zonder Weghorst in de punt, in dezelfde trechter: of dit nu was door een aanval via de zijkant, een spaarzame combinatie door het centrum of dat Weghorst een luchtduel aanging en de bal bij een medespeler kreeg: er stond nog steeds een busje vol met Polen voor het doel van keeper Lukasz Skorupski, die net als Jerdy Schouten bij Bologna speelt. Aangezien dat ook tegen Wales meer dan eens voorkwam, en Oranje net als tegen Polen een tegendoelpunt nodig had om écht tempo in het spel te krijgen, is de vraag vooral: is de aanval van Oranje wel het probleem? 

Nederlands elftal-blunder

Het antwoord is ‘nee’ – anders hadden de wissels van de bondscoach ervoor gezorgd dat ‘we’ Memphis’ strafschop niet eens nodig hadden om een overwinning uit het vuur te kunnen slepen. Het probleem lag tegen Polen bij de invulling van het Oranje-middenveld. Dat is er nog steeds op gebouwd om Frenkie de Jong in de juiste positie te krijgen om zijn dribbels te kunnen doen. Tegen Wales werd hem dat al lastig gemaakt, maar de opstelling van de Polen zorgde ervoor dat Frenkie zich tot achter de Poolse spitsen moest laten inzakken om aanspeelbaar te zijn, hij de bal wel terug kon spelen op de centrale verdediger, maar zowel Berghuis als Klaassen vaak te diep stonden om überhaupt tot kort combinatie-voetbal te komen. 

Zo hoefde Polen Nederland niet eens onder druk te zetten: de positionering van de middenvelders van het Nedelands elftal, De Jong vóór de eerste linie van de Polen en Berghuis/Klaassen tegen tussen de laatste en middenlinie, hoefden zij weinig keuzes te maken: er was immers niemand die in die drukte dook. Dat is een groot risico, vanuit die positie worden vrijwel alle passlijnen afgeschermd, maar dat is wel de enige zone waardoor je vanuit een keuze(fout) van de tegenstander ruimte kunt afdwingen als je tegenover tien verdedigend ingestelde spelers staat. Dan heb je spelers nodig die tussen de linies staan, in de drukte een bal kunnen verwerken en in veruit de meeste gevallen ook de juiste keuze maken zodat er geen balverlies geleden wordt. 

Tegen België was een dergelijke speler niet nodig, maar had je in Klaassen een mannetje die de balans bewaarde op het moment dat een dribbelactie Frenkie weer naar een andere plek op het veld had geleid. Tegen Wales dook Noa Lang vaak in dat gat en kon na zijn wissel De Jong die ruimte bespelen – Wales stond immers niet zó defensief als Polen. Dat de gasten van gisterenavond ook nog een mannetje opofferden om De Jong de hele wedstrijd te schaduwen, mag voor de rest van het Oranje-middenveld nog steeds geen reden zijn om zich niet in de drukte aan te bieden. Daar heb je de techniek van Frenkie, de ballen van Lang, het één-keer-raken van Schouten of een dynamische middenvelder zoals Georginio Wijnaldum voor nodig. 

Of simpelweg één speler die zich aanbiedt in de drukte zodat de defensie van de tegenstander een andere keuze moet maken dan in een (lucht)duel aangaan en de bal zo ver mogelijk wegwerken zodat je klaar bent voor het volgende persoonlijke duel. Dat Polen daar veel beter in is dan Nederland en dat Van Gaal desalniettemin is meegegaan in dat voetbal, wijst vooral op onzorgvuldig spel van de bondscoach zelf.

TIP: Wint Nederland weer van Wales? Dan pak jij 1.36x je inzet!