Van Gaal doet bommetje in zwembadaffaire

Het werd door de spelers van het Nederlands elftal al vaker duidelijk gemaakt de afgelopen dagen. Het is niet Messi tegen Oranje. Ze hebben nog elf anderen op het veld staan. En hoewel daar geen speld tussen te krijgen is, blijft het Nederlands elftal en zelfs bondscoach Louis van Gaal niet de belangrijkste belager voor Messi.

Het was een terugkerend fenomeen tijdens de persmomenten van de afgelopen dagen. De spelers van het Nederlands elftal leken er op het einde een beetje klaar mee om steeds maar vragen te beantwoorde over die ene speler van de Argentijnen. Lionel Messi. Als het aan Oranje ligt, is de legendarische Argentijn bezig met zijn laatste dribbel op een mondiaal eindtoernooi. De Nederlandse media en kenners lijken meer angst te hebben voor de impact van de dribbelaar van PSG dan de spelers van Oranje. Dat kan ook niet anders, want Van Gaal heeft niet alleen iets goed te maken vanuit 2014. Zelfs niet uit 2014, maar uit de jaren zeventig van de vorige eeuw.

Nederlands elftal

Tegenwoordig hebben de Argentijnen Lionel Messi, heeft Brazilië Neymar Jr, leunt Frankrijk op Mbappé en hebben wij Louis van Gaal. In 1974 waren de rollen tussen Messi-Argentinië en Nederland omgedraaid. Destijds speelde Cruijff immers in Oranje en de spelverdeler was de grote blikvanger tijdens die eindronde. Net als Van Gaal, was Cruijff ook niet altijd de beste vrienden met de pers. Helemaal niet toen BILD Zeitung na de gewonnen halve finale tegen Brazilië, en dus vóór de finale tegen West-Duitsland, de warming-up naar die belangrijke wedstrijd verstoorde door de inmiddels bekende “zwembadaffaire”.

Ruim dertig jaar later komt Cruijff daar in zijn biografie nog eens op terug. “Het overgrote deel van de pers is niet in staat een wedstrijd voetbaltechnisch te analyseren. Daardoor zoeken ze graag naar randverschijnselen, zeker bij zo’n belangrijke wedstrijd als de finale van het wereldkampioenschap, en is de zwembadaffaire een eigen leven gaan leiden. Ik heb er nooit op gereageerd omdat ontkennen al een bepaalde vorm van toegeven is.”

Oranje komt in die finale tegen West-Duitsland nog op een 1-0 voorsprong door een doelpunt van Johan Neeskens. Cruijff, die zijn wondersloffen bij het zwembadligbed had laten liggen, kon niet brengen wat Oranje in eerdere fases over een dood punt hielp. In plaats van zijn acties uitdenken en te voorspellen waar precies de ruimtes op het veld tegen de West-Duitsers, voerde Cruijff een zeer lange tactische bespreking om vrouwlief Danny Cruijff weer voor zich te winnen – die las immers ook de kranten en haalde verhaal.

Johan Cruijff

Dat Van Gaal en Cruijff nooit de beste vrienden waren, bewees de gang van zaken bij Ajax in 2010. Van Gaal zou destijds directeur worden bij Ajax. De deal was rond, Van Gaal had er zin in, maar Cruijff zag het niet zo zitten dat zijn geliefde club onder leiding van een succesvolle trainer, maar iemand “met een totaal andere voetbalvisie”, liet Cruijff in 2010 weten. Wat daarna gebeurde, is inmiddels geschiedenis.

Die geschiedenis leert ook dat Cruijff en Van Gaal lang niet voor het eerst botsten in 2010. Dat de grootste voetballer van ons land (Cruijff) en de meest succesvolle trainer (Van Gaal) door hun carrièrepad alleen al een heel andere visie op het leven en het spelletje ontwikkelde, was niet de laatste reden van de onrust tussen de twee. Volgens Van Gaal gebeurde dat in 1989, maar volgens Cruijff zorgde Van Gaals houding bij FC Barcelona ervoor dat twee van ’s lands grootste sportlegendes nooit twee handen op één voetbal werden.

Volgens de wijlen voetballegende lag die oorzaak niet in het persoonlijke, maar in de sportieve sfeer. Cruijff was na zijn actieve carrière nog steeds veel betrokken bij FC Barcelona. De Nederlander zette met Tonnie Bruins Slot de jeugdopleiding op en daar was Van Gaal in 1997 naar de woorden van Cruijff niet van onder de indruk. “Van Gaal stuurde meteen een hoop jeugdspelers weg die wij hadden opgeleid”, zei Cruijff in gesprek met Voetbal International. “Dat was onacceptabel, zoiets flik je niet. Van Gaal zou het wel even anders doen bij FC Barcelona. En vervolgens haalt hij busladingen met Nederlandse spelers en trainer naar de club waar de Catalaanse identiteit zo belangrijk is. Dan begrijp je er helemaal niets van.”

Louis van Gaal

Het is daarom geen Nederland – Messi, maar ook geen Nederland – Argentinië. Het is Messi tegen Maradonna. Dat Messi met zijn land al de Copa América won, zorgt voor nog meer druk op de schouders van de Argentijnse vedette. Niet alleen zijn land, heel de wereld kijkt vanavond of de kleine dribbelaar net zoveel impact kan hebben als Maradonna in zijn beste jaren – en vooral een heel andere voetbalwereld.

Messi de ruimte geven of hem in stelling brengen door slordig balverlies op het middenveld te lijden, is nog steeds dodelijk. Dat Oranje in veel opzichten een heel andere wedstrijd gaat spelen dan het tot nu toe gedaan heeft op het WK – en in plaats kloppen op de deur van een strak en georganiseerd centrum kan profiteren van het aanvallende overwicht van de Argentijnen – is niet de enige tactiek die Van Gaal toepast om de Argentijnen te ontregelen.

Dat deed hij al door te stellen niet te verwachten dat Argentinië zich aanpast aan het spel van Oranje, maar nog meer door één van de tegenstanders in de mogelijke halve finale van samba-elftal tot counterploegje te degraderen, en constant te stellen dat er meer dan Messi is bij de Argentijnen.

Er is waarschijnlijk niemand in het Zuid-Amerikaanse land, laat staan bij de nationale ploeg, die daar hetzelfde over denkt – anders was het spel wel anders opgebouwd.

Dat weet Van Gaal. Dat weet Virgil van Dijk. Dat weet de rest van het Nederlands elftal, en nog belangrijker: Messi weet dat ook. Dat de focus op Messi vooral in de zone-dekking zal liggen, verklapte Ron Vlaar tussen neus en lippen, al bieden de keuzes van Van Gaal in het verleden (tijdens WK 2014 stond er niemand vast op Messi, red.) geen garantie voor het heden. Wat die garantie wel kan geven? Het besef dat in een team van Lionel Messi – of het nu Barcelona of Argentinië is – Messi nooit de belangrijkste speler voor het team is.

Dat was bij FC Barcelona Sergio Busquets. Bij Argentinië begint Enzo Fernandez, dit WK goed voor één doelpunten, één assist en een shitload aan passes die de verdediging en aanval aan elkaar verbindt, dat te worden. De centrale middenvelder is de man die ervoor zorgt dat de creatieve spelers van de Argentijnen in stelling gebracht kunnen worden – en dus vooral Messi.

De kleine balvirtuoos afstoppen als hij de bal aait zoals Cruijff en Maradonna dat ooit deden is vandaag beter mogelijk dan gisteren, maar de Messi is naast dribbelaar en afmaker ook een speler die net zo gemakkelijk een slimme (steek)pass geeft en daarmee profiteert van de twee en soms drie dubbele mandekking die hij krijgt – dat betekent immers ook dat er twee tot drie medespelers vrij staan.

Van Gaal-bommetje

De zeventien miljoen bondscoaches zich druk maken over een speler die tien altijd al tien anderen nodig heeft gehad om tot zijn grootsheden te komen – bij PSG is het beter dan in seizoen één, maar nog steeds niet zoals bij Barça of Argentinië. Van Gaal, en zijn aanvoerder Van Dijk met hem, blijven echter constant in de eerder aangekondigde strategie van Oranje: provocerende pressing, maar niet alleen op het veld. Ook in de strijd die Cruijff naar verluidt zijn vorm kostte in de WK-finale van 1974.

In principe doet Van Gaal sinds zijn aanstelling als opvolger van Frank de Boer een bommetje in dát zwembad. Hij legt de druk bij Messi, juist door te stellen dat hij een onderdeel van een team is terwijl de rest van de wereld – ons land inclusief – de gebruikelijke lofzang zingt als Messi ter sprake komt. Prikkel je de aanvoerder van Argentinië, die in zijn leven niets anders dan lof heeft gekregen voor zijn kwaliteiten, daarmee? Natuurlijk niet.

Die prikkel je door te zeggen dat hij niets waard is zonder zijn team in plaats van andersom.

Dat komt nog bovenop de vloek van Maradonna, die ervoor zorgde dat de hulp van boven nu echt met twee voeten op de grond staat voor de Argentijnen. Dat je een grote voetballer zoals Messi niet kan laten zweven, zelfs niet na een complimentenregen zoals de afgelopen dagen. Dat doe je door de grootste kracht van het Argentijnse voetbal uit het verleden (Maradonna) gelijk te stellen aan de voetballende verlosser van de afgelopen twintig jaar.

Als je zo goed kan voetballen, loop je automatisch over water. Dat terwijl hij, net als Cruijff, Van Gaal, Maradonna en de man uit wiens mond de uitspraak kwam (Andries Noppert), in de eerste plaats mens is. En mensen, die maken fouten en als je in voetbal de meeste fouten maakt, is de kans groot dat je verliest.

En wat is de grootste fout die Messi kan maken tegen Oranje?

Denken dat ‘ie zijn teamgenoten harder nodig heeft dan zij hem, overal en nergens gaan lopen en daarmee niet in de posities komen waar hij écht gevaarlijk kan worden.