Virgil niet langer de AfsluitDijk van Nederlands elftal

Virgil van Dijk hield samen met zijn partners in de Oranje-defensie de nul tegen Letland. De aanvoerder van Oranje beleefde in het begin van de wedstrijd een hachelijk moment en zag dat zijn defensie in de slotfase van de wedstrijd onder druk kwam te staan. Is Virgil niet langer dé AfsluitDijk van het Nederlands elftal of is er iets anders aan de hand? 

Het moet ook voor Virgil van Dijk een bijzonder moment zijn geweest. In de eerste helft van de wedstrijd tussen Nederland en Letland schoof de aanvoerder de bal zomaar in de voeten van de tegenstander, die daardoor gevaarlijk kon counteren. Door inspanningen van de restverdediging én doelman Justin Bijlow werd die fout van Van Dijk de Oranje-mannen niet fataal en kon het door een doelpunt van Davy Klaassen uiteindelijk alsnog de volle buit mee nemen naar Nederland. Van harte ging het echter niet. Sterker nog: Nederland mocht van geluk spreken dat het geen doelpunt om de oren kreeg. 

Virgil van Dijk en Oranje

De manier waarop Van Dijk bij het Nederlands elftal raakte, is iets anders dan had gebruikelijke pad. De verdediger maakte pas op relatief late leeftijd zijn debuut voor Oranje. Waar spelers als Matthijs de Ligt en Stefan de Vrij vanaf hun tienerjaren het Oranje-shirt om de schouders mochten doen, moest Van Dijk lang wachten op zijn eerste uitnodiging voor Oranje. En dat terwijl de tegenwoordig verdediger van Liverpool zich al jaren meet met de beste aanvallers ter wereld. 

Van Dijk doorliep niet de jeugdopleiding van een gerenommeerde topclub, debuteerde niet op piepjonge leeftijd in een kampioenselftal en werd ook niet geboren met een enorm voetbaltalent. Van Dijk bouwde zijn loopbaan strategisch op: via FC Groningen en de Schotse topclub Celtic kwam hij uiteindelijk in de zomer van 2015 bij Southampton terecht. Een paar maanden later, in oktober van dat jaar, zou de verdediger pas zijn eerste interland voor het Nederlands elftal spelen. 

Inmiddels staat de teller van de dertigjarige verdediger op veertig caps voor Oranje. Onder de laatste bondscoaches was de verdediger de aanvoerder van het team en dat is bij Van Gaal niet anders. Dat de ervaren topcoach koos voor Van Dijk als captain lijkt een a-b-c’tje. Aangezien de 70-jarige bondscoach ervoor koos om Van Dijk in 2014, toen de verdediger uitblonk bij Celtic in de Schotse Premier League, volledig te negeren, zorgde in het begin nog voor wat frictie. Inmiddels lijken de bondcoach en zijn aanvoerder goed door één deur te kunnen. Zelfs na Van Dijks foutje van de afgelopen wedstrijd. 

Defensie Oranje

We moeten natuurlijk niet vergeten dat Van Dijk nog niet zo heel lang geleden is teruggekeerd van een langdurige blessure. Dat levert opstartproblemen op. Nu de Premier Leugue alweer zeven weken onderweg is en Liverpool nog steeds in de top meedraait, lijkt daar weinig te vinden als het gaat om de vorm van Van Dijk. De ploeg van Jürgen Klopp heeft echter van alle teams uit de top vier van de Premier League de meeste tegendoelpunten geïncasseerd. Natuurlijk is dat koffiedik kijken, maar het geeft wel een indicatie over de vorm van de grote leider van de defensie van The Reds én Oranje. 

Bij Oranje heeft Van Dijk ook te maken met een nieuwe partner in het hart van de defensie. Internazionale-verdediger Stefan de Vrij was onder de vorige bondscoaches de eeuwige reserve. Van Gaal kiest de Serie A-verdediger van het Jaar 2020 echter boven de talentvolle verdediger van Juventus. Dat neemt weer een nieuw aanpassingsproces met zich mee. Van Dijk en De Vrij moeten elkaar leren aanvoelen en dat duurt over het algemeen wel een aantal wedstrijden. 

Van Gaal is echter nu drie interlands bondscoach van het Nederlands elftal. Toegegeven: de spelers staan lang niet zo vaak met elkaar op het trainingsveld als bij hun club, maar inmiddels moeten de duurbetaalde vedettes wel op elkaar ingespeeld zijn. Defensief gezien geeft Oranje, op de counters na, weinig weg. Op het moment dát Oranje een tegenaanval om de oren krijgt, bijvoorbeeld zoals tegen Letland, dan is het vaak wel alarmfase één voor het doel van Oranje. 

Marten de Roon

Op het moment dat de ‘restverdediging’ (spelers achter de bal in een aanvallende situatie, red.) niet in orde is, dan wordt er al, logischerwijs, al snel gekeken naar de defensie. Ondanks het enorme kwaliteitsverschil in spelers en de verhoudingen op het veld, kwam Letland in de wedstrijd tegen Oranje toch tot tien schoten. Gemiddeld wisten de Letten één keer per negen minuten het doel van doelman Justin Bijlow onder vuur te nemen – of de bal tussen de palen kwam of niet. 

De eerste reactie die je dan hebt, is: Virigl is gewoon niet langer de AfsluitDijk van het Nederlands elftal, om vervolgens met de beschuldigende vinger naar de verdediger van Liverpool (en zijn collega’s in de defensie) te wijzen. Die conclusie is echter (veel) te voorbarig. Trainers roepen graag dat elke aanval in de verdediging begint en dat elke defensieve actie zijn oorsprong heeft in de aanval. Een counter, waar de Letten vaak gebruik van maakte tegen Nederland, wordt echter verdedigd op het centrale middenveld.
De belangrijkste reden voor de vele tegenaanvallen van Letland tegen Oranje, was niet de defensie van het Nederlands elftal. Dat kwam door het ontbreken van een type als Marten de Roon op het middenveld. Van Gaal deed veel voetbalfans een plezier door de middenvelder van Atalanta Bergamo naar de bank te verwijzen. Het heeft echter wel als nadelig gevolg dat Oranje met Frenkie de Jong, Davy Klaassen en Guus Til (normaal Georginio Wijnaldum) geen speler heeft die als belangrijkste taak ‘in de weg lopen’ en ‘ballen onderscheppen’ heeft. Dat heeft niet alleen een nadelig gevolg voor de defensieve zekerheid van het Nederlands elftal. Ook in aanvallend opzicht ervaart Oranje daar nadeel van: de onderscheppingen van De Roon op het middenveld zorgden er niet alleen voor dat een snelle tegenaanval in de kiem gesmoord werd. Daardoor had Oranje ook veel meer man voor de bal op het moment dat de tegenstander in een aanvallende modus staat. Dat betekent ruimte voor de aanvallers, en dat was hetgeen wat het meeste ontbrak tegen Letland.