Waarom Engelse vedettes samen een ‘laffe luizenploeg’ vormen (maar wel in de finale staan)

“Ik heb me zo zitten opwinden over die Engelsen. Wat een schijtploeg is dat”, brieste Rafael van der Vaart woensdagavond in Dortmund rond de klok van 23.00 uur. De oud-international kon het maar moeilijk verkroppen dat Engeland zojuist ‘ons’ Oranje de weg naar de EK-finale had versperd. En dan met name door de manier waarop. Het povere spel tijdens deze eindronde levert de ploeg van Gareth Southgate bakken kritiek op, maar zondag kunnen The Three Lions wel geschiedenis schrijven.

Engeland overtuigt niet op het EK, maar staat wel in de finale tegen Spanje

Eindelijk lieten de Engelse sterren in de eerste helft tegen Nederland zien waartoe ze in staat zijn. Phil Foden dartelde rond als tijdens zijn beste dagen bij Manchester City, het jonkie Kobbie Mainoo toonde zich brutaal de baas op het middenveld en fungerend als sterk collectief werd het Nederlands elftal naar achteren gedrukt. Nadat de teams na het rustsignaal weer de kleedkamer uitstapten verkrampte Engeland weer in het saaie, grauwe elftal dat we eerder dit toernooi zagen. Leunend op de defensie, voornamelijk passjes in de breedte en terug en nauwelijks iets creërend voor het vijandelijke doel. Dat de winnende treffer van Ollie Watkins in de laatste minuut het enige Engelse schot op goal was in het tweede bedrijf, was veelzeggend.

Door deze treffer haalden de Engelsen wel weer het maximale resultaat. Nederland had net als Zwitserland en Slowakije het gevoel dat er meer in zat, maar zij bleven allemaal met lege handen achter. Na de zeer moeizame poulefase, waarin het slechts één keer won en in totaal twee keer scoorde, leek de achtste finale het eindstation te worden voor de mannen van Southgate en wel tegen het nietige Slowakije. Nadat het 1-0 achter kwam kon het maar geen kansen bij elkaar voetballen, waardoor de tabloids hun vernietigende verhalen al gretig voorbereiden. Een geniale ingeving van Jude Bellingham in de 95^ste minuut voorkwam een enorme deceptie voor de titelfavoriet. Tegen de Zwitsers in de kwartfinale ging het wederom uiterst moeizaam, maar dit keer bleek een strafschoppenserie Engeland eens gunstig gezind.

Southgate krijgt topspelers maar niet aan het voetballen

Maar hoe kan een elftal met zoveel individuele kwaliteit niet verder komen dan dit povere spel? Bondscoach Southgate staat vanaf 2016 aan het roer en staat nou niet bekend om een avontuurlijke speelwijze. Niets weggeven lijkt hoger in het vaandel te staan dan zelf iets creëren. De oefenmeester houdt stug vast aan zijn eigen ideeën en is loyaal naar zijn vaste basisspelers. Vooral offensief herbergt de selectie veel kwaliteit, maar ondanks dat het zeer moeizaam draait krijgen Premier League-revelaties Cole Palmer, Eberiche Eze en Watkins als reserves nauwelijks speeltijd. Vleugelflitsers Anthony Gordon en Jarrod Bowen zijn in staat van niets iets te maken, maar zelfs een rol op het tweede plan zit er voor hen niet in.

De aanpassing van systeem na de wanvertoning tegen de Slowaken is vooralsnog de grootste verandering die Southgate doorvoerde. Het zorgde voor een opleving bij de tot dan toe onzichtbare Bukayo Saka, die als wingback wel ging swingen. Daar bleef het echter bij: na een aardige eerste helft tegen Zwitserland zakte de ploeg toch weer in en haalde het met meer geluk dan wijsheid de halve finale. Harry Kane had als topschutter gehoopt op een glansrol in het land waar hij tegenwoordig werkt en woont. In de praktijk staat hij vaak op een eiland en wordt nauwelijks gevonden door zijn medespelers. Hij moet gevoed worden door Bellingham; de nummer tien van Real Madrid kan veel, maar staat niet bekend om fijne steekballen waarmee hij de spits kan bedienen. Tel daarbij op dat Kane nauwelijks goede voorzetten van de zijkanten krijgt. Doordat de ploeg vaak naar achter plooit worden de te overbruggen ruimtes voorin steeds groter en de spits van Bayern München is niet bepaald een loopwonder. Bij de speelwijze van Southgate past beter een nummer 9 als Watkins, die afstanden kan overbruggen en zelf makkelijker kansen creëert. Maar om nu de aanvoerder en tevens topscorer aller tijden van Engeland naar de reservebank te verwijzen is niet een beslissing die deze bondscoach snel zal maken.

De energie en frivoliteit lijkt bij de Engelse topspelers, die wekelijks bij hun clubs excelleren, uit het lichaam te worden gezogen als ze het witte tricot van de nationale ploeg om de schouders hangen. Het Engelse shirt ‘weegt zwaar’ is een veel gehoorde opmerking. De druk is immens vanuit eigen land via de supporters en media, vaak aangestipt met de term Football Is Coming Home. Men verwacht dat de ploeg thuis komt met de Europese titel en niets minder. Eerdere talentvolle generaties gingen onderdoor aan de hoge verwachtingen. Niet voor niets won het land slechts één keer in de geschiedenis een grote prijs en die stamt ook nog eens helemaal uit 1966.

Geen goed spel, wél mentaliteit

Ondanks het chagrijn dat er rond deze ploeg heerst heeft het zich wel naar de finale geknokt. De Engelsen mogen zich gelukkig prijzen dat ze de makkelijke route in het schema op een presenteerblaadje aangediend kregen. Terwijl het voetballend maar moeizaam draait is er wel een bepaalde onverzettelijkheid in het elftal geslopen. Na de ontsnapping tegen Slowakije klaarde het de klus vervolgens snel in de verlenging. Door de goede voorbereiding op strafschoppen kon de excentrieke doelman Jordan Pickford de heldenrol op zich nemen tegen de Zwitsers. Het treffen met Oranje werd het ook een dubbeltje op zijn kant, maar weer werd het hoofd koel gehouden in de eindfase. Daar is mentaliteit voor nodig.

Kans op revanche in EK-finale

Of dat genoeg is om van Spanje te winnen is de vraag. De ploeg van Luis de la Fuente kent juist een tegenovergesteld verloop van het toernooi dan Engeland: met overtuigend spel werd een zeer lastige route succesvol doorkruist. In de groep des doods wonnen de Spanjaarden al hun wedstrijden. Nadat verrassing Georgië met duidelijke cijfers aan de kant werd gezet, verpulverde het de droom van gastheer Duitsland. Vervolgens kwam ook het sterrenensemble van Frankrijk er niet aan te pas. Wat betreft het vertoonde spel lijkt Spanje op voorhand de favoriet tegen Engeland, dat moet voorkomen niet in een rood-gele rondo terecht te komen. Wanneer het lang spannend blijft kunnen speciale krachten loskomen en dan zullen de Engelsen weer heel taai blijken. Na de verloren finale van drie jaar geleden azen The Three Lions op revanche. Daarmee zou het na 58 jaar eindelijk weer succes kunnen vieren en heeft Southgate voldoende munitie om alles en iedereen de mond te snoeren.

Lees hier de SoccerNews voorbeschouwing op de EK-finale Spanje – Engeland.