WK-drama Berghuis bij Nederlands elftal

Over een paar nachten slapen begint het WK voor het Nederlands elftal. De mannen van Louis van Gaal maken zich klaar voor de eerste groepswedstrijd tegen Senegal. De opstelling van de bondscoach is onderwerp van gesprek, helemaal omdat Van Gaal in aanvallend opzicht één lastige noot heeft te kraken: wordt het Steven Berghuis, Cody Gakpo of Davy Klaassen achter de spits?

Steven Berghuis is één van de zeven Ajacieden die wel een WK’tje met het Nederlands elftal konden gebruiken. De dertigjarige aanvallende middenvelder is sinds zijn aankomst in de Johan Cruijff ArenA een hele meneer geworden in Amsterdam en omstreken. De aanvallende middenvelder won de concurrentiestrijd vorig seizoen al van Davy Klaassen, maar in Oranje lijken die rollen eerder omgedraaid te zijn. Dat is toch opmerkelijk, helemaal omdat Alfred Schreuder veel meer met de spelers werkt dan Van Gaal. Desalniettemin past een speler in de stijl van Klaassen beter bij het spel dat Van Gaal nodig heeft om zijn ambities om wereldkampioen te worden te verwezenlijken. Eén blik op de opties die de bondscoach heeft als speler achter de twee spitsen, kan dat wel eens nadelig uitpakken voor Berghuis.

Steven Berghuis en het Nederlands elftal

De aanvallende middenvelder annex vleugelaanvaller heeft een bijzonder spelersprofiel – binnen Ajax, maar óók in de selectie van het Nederlands elftal. De 30-jarige aanvaller komt door zijn inzicht, haarfijne trap en doelgerichtheid vaak in de posities waar hij met één pass een medespeler een doelrijpe kans biedt.

Voor een trainer is zo’n speler natuurlijk een heel fijn element in de ploeg. Berghuis is daarnaast altijd in beweging, zoekt vrije ruimtes op en heeft ook het vermogen om met direct spel de bal snel van kant te laten verwisselen of een lange(re) steekpass te geven op een uit de dekking lopende medespeler. Een bijkomend nadeel bij deze stijl van voetballen is dat er een hoog risico in de passing ligt. Dat heeft offensief natuurlijk de nodige voordelen, maar kan er ook voor zorgen dat de Oranje-defensie vaker onder druk komt te staan dan nodig is.

Kijkend naar de interlands die er onder Van Gaal gespeeld zijn, en vooral de type tegenstanders waarin Berghuis als centrale middenvelder of aanvallende middenvelder acteerde, valt op dat Van Gaal lang niet altijd voor de directe passing, de driftige dribbels en vooral het opvliegende spel van Berghuis kiest. In de Nations League maakte Berghuis onder Van Gaal nooit de negentig minuten vol – in de laatste interland tegen België was dat noodgedwongen.

Het feit dat Berghuis niet zeker van zijn plek is, is ook weer terug te relateren naar zijn manier van passen. Dat is altijd vooruit, altijd vol  risico en dat kan Oranje in wedstrijden tegen gelijkwaardige/kwalitatief betere tegenstanders goed gebruiken. Op het moment dat Qatar, Ecuador en in mindere mate Senegal tegenover het Nederlands elftal staan, bestaan er snellere routes naar een overwinning dan via Berghuis.

Davy Klaassen

Dat lijkt ook de reden dat Berghuis lang niet de enige kandidaat is als aanvallende middenvelder. Op het centrale middenveld lijkt Van Gaal geen reden te hebben om zijn vaste duo Frenkie de Jong en Teun Koopmeiners uit elkaar te halen. De middenvelders van FC Barcelona en Atalanta Bergamo staan verdedigend hun mannetje, maar belangrijker: als ze de bal veroveren of ontvangen in de opbouw, doen zij daar over het algemeen iets creatievers mee dan wanneer spelers zoals Marten de Roon in die zones in balbezit komen.

Dat is niet anders voor de momenten dat Berghuis of Davy Klaassen in balbezit komen. Het grootst verschil zit ‘m niet ineens in de manier van passen. Waar Berghuis zich vooral laat gelden met directe passes (in één keer of aannemen en meteen doorspelen om het tempo hoog te houden), iets waardoor je lange afstanden snel kunt overbruggen en dat dus ideaal in de omschakeling is – en waarom Berghuis tegen België bijvoorbeeld tot twee keer toe een basisplaats kreeg.

Als Oranje in de spelsituatie komt dat het centrum afgesloten wordt door de tegenstander, de vleugelroute van buiten-naar-binnen staat dicht en de defensieve middenvelders schermen in de zone ook de passlijnen naar de aanvaller(s) af, zorgt de speelstijl van Berghuis eerder voor balverlies dan balbezit. In dat geval, vaak tegen voetballend (veel) mindere tegenstanders, komt een speler die zonder bal het sterkste is en aan de bal de focus heeft op het spel snel voortzetten door korte combinaties mogelijk te maken.

Met andere woorden: Davy Klaassen die zijn uitmuntende positioneringen ook buiten de vijandige zestien laat zien, aansluit wanneer het moet en een stapje naar links of rechts zet die hem aanspeelbaar maken. In het geval van Klaassen weet je dan wel dat er behoudender gepasst wordt, al heeft dat tegen verschillende Qatar, Ecuador en Senegal over 90 minuten meer waarde dan dieptepasses geven in ruimtes die er niet zijn.  

Cody Gakpo

Dat zijn ook de wedstrijden waarin Cody Gakpo als aanvallende middenvelder veel kan betekenen voor Oranje. Op basis van zijn statistieken is er geen reden om Gakpo niet in de basis op te nemen, al lijkt het onwaarschijnlijk dat Van Gaal het aanvalsduo Steven Bergwijn – Memphis Depay uit elkaar gaat halen. Daar wordt de bondscoach naar eigen zeggen wel tot gedwongen in de wedstrijd tegen Senegal: Memphis is nog niet fit genoeg om in de basis te beginnen. Van Gaal liet al doorschemeren dat Vincent Janssen daardoor waarschijnlijk in de punt van de aanval start.

Met de huidige vorm van Bergwijn bij Ajax in het achterhoofd, is de keuze tussen Bergwijn of Gakpo ook nog discussievoer. Dat de PSV-aanvaller met Van Gaal heet gesproken over de mogelijke rollen op het aanstaande WK, maakt een rol in de punt van de aanval onwaarschijnlijk – maar bij Van Gaal is dat daarom lang niet onmogelijk. Gakpo kan van achter de spitsen, en helemaal wanneer hij samen met Daley Blind op het veld staat, wel voor het verrassingselement zorgen dat Oranje óók in een druk centrum ruimte tot combineren biedt of een gat voor een De Jong-dribbel mogelijk maakt.

Door Blind als wingback, heb je automatisch meer ruimte in de linker aanvallende zone. Dat Gakpo daar op zijn best is, bestaat geen twijfel over. Dat Oranje niet met buitenspelers gaat spelen, valt in diezelfde categorie. Dat Gakpo vanuit het centrum van het veld de zijkanten op kan zoeken zonder bal, in de opbouw vanuit de aanvallende middenvelder-positie tussen de twee centrale verdedigers door kan glippen en er achter hem dan goede, diepgaande passers moeten staan, zorgt voor een voordeel voor Berghuis. Toch lijkt deze variant niet de eerste keuze van de bondscoach te genieten en is er voor ‘Plan B’ mogelijk een andere smaak beter geschikt.

Om een druk centrum toch uit elkaar te spelen, kan Berghuis van pas komen. De combinatie tussen fysieke kracht, techniek en inzicht die Xavi Simons meeneemt naar Qatar, komt echter véél meer in de buurt van de man die eigenlijk op dit WK achter de spitsen had moeten spelen: Mohamed Ihattaren. Dat Simons, meer dan welke aanvallende middenvelder van Oranje, zakelijk én onbevangen kan  voetballen, maakt dat de jonge PSV’er de grootste bedreiging voor een WK zonder glansrol voor Berghuis.