Wondersloffen van Frenkie de Jong maken Oranje-gekte compleet

Frenkie de Jong had een belangrijk aandeel in de EK-overwinning van het Nederlands op Oekraïne (3-2). Daarmee gaven de Oranje-internationals een positief vervolg aan de stijgende lijn die het in de wedstrijden tegen Schotland (2-2) en Georgië (3-0) al liet zien. Het feit dat De Jong zijn oude wondersloffen weer had aangetrokken, zorgde voor een stevige verhoging van de Oranje-koorts. 

Soms vergeet je wel eens hoe speciaal het is om een speler zoals Frenkie de Jong te zien voetballen. De Nederlandse middenvelder dribbelde met speels gemak door de jeugdopleiding van Willem II, had ogenschijnlijk net zoveel moeite om zich na een transfer naar Ajax in de basis van trainer Erik ten Hag te spelen en verdiende daarmee een droomtransfer naar FC Barcelona, dat maar liefst 85 miljoen euro overhad om de Nederlandse middenvelder naar het Camp Nou te halen. 

Frenkie de Jong en het Nederlands elftal 

Voor het EK-openingsduel van het Nederlands elftal was De Boer er duidelijk over: de ingezette lijn met het systeem zal ‘gewoon’ worden doorgetrokken op het eindtoernooi. En als een winnende coach altijd gelijk heeft, dan verdient De Boer een schouderklopje nadat Oranje de eerste wedstrijd – zij het met de hakken over de sloot – winnend afsloot na een onderling duel met Oekraïne (3-2). Eén van de belangrijkste zaken waarop getraind was, is het vrijspelen van de juiste man op het middenveld. In de wedstrijden tegen Schotland en Georgië kwam het vaak voor dat Marten de Roon (Atalanta Bergamo) in de opbouw veel in balbezit kwam. Aangezien de controlerende middenvelder offensieve taken niet tot zijn specialiteiten mag rekenen, verzon De Boer daar een list voor. 

Eerst werd Jurriën Timber vanuit de centrale verdediging doorgeschoven op het moment dat Oranje aan een nieuwe aanval bouwde – op het moment dat Oranje kan counteren, is dat niet nodig. Op dat moment schoof De Roon terug naar de achterhoede zodat de defensieve balans in stand bleef, maar op dat soort momenten ontbrak vaak het baltempo om door het centrum een aanval op te zetten die de defensieve organisatie van de tegenstander kan ontregelen. Op dat moment week Oranje vaak uit naar de flanken, waar het zo nu en dan doorkwam met Owen Wijndal, Patrick van Aanholt en/of Denzel Dumfries. 

Op het moment dat er via de zijkant ruimte werd gevonden om door te breken, stuitte Oranje tegen een ander probleem. Door de defensieve instelling van de tegenstander staan de laatste linies (middenveld en verdediging, red.) dicht op elkaar om zo min mogelijk ruimte weg te geven. Op het moment dat je dan via de zijkant doorbreekt, hoef je als verdedigend team een paar stappen naar achteren te zetten om het volledige strafschopgebied te bemannen en het zo schier onmogelijk maakt om de bal terug te leggen vanaf de achterlijn en een optimale schotkans te creëren. 

Moeilijkste weg

Voor de wedstrijd tegen Schotland vertelde De Boer dat het middenveld anders wilde zien voetballen. Tegen Oekraïne zag je daar de eerste effecten van: in tegenstelling tot eerdere wedstrijden kwam de bal in de opbouw vaak bij De Jong terecht in plaats van bij De Roon, en dat had ook zijn uitwerking op het spel van Oranje. Op veel momenten lukte het Oranje daardoor wel om het juiste tempo in de aanval te krijgen waarmee je door het drukke centrum kon combineren, maar zorgde diezelfde drukte er ook voor dat geen Oranje-international in de eerste helft die kansen om kon zetten in een doelpunt. 

Op het moment dat De Jong vrijgespeeld werd, begon het grote spelletje eigenlijk pas. Als aanvallende ploeg heb je drie mogelijkheden om ruimte te creëren: de bal snel van links naar rechts verplaatsen, met korte combinaties of crosspass en dan via de wingbacks de bal voor het doel krijgen. Daarnaast kun je dus door het midden combineren. De ruimtes zijn dan vaak zo klein dat één klein foutje al genoeg is voor balverlies, en als je dan met teveel man voor de bal staat, kan de tegenstander (zoals Oekraïne) gemakkelijk tussen de linies combineren en een poging doen om Maarten Stekelenburg te testen. 

Dan blijft er nog één optie open: door een geslaagde individuele actie ervoor zorgen dat een tegenstander moet instappen – en daarmee de defensieve organisatie ontmantelt. Dat is tegen kleine ploegen vaak lastiger dan tegen grote teams. Als zoals tegen Oekraïne (en naar verwachting ook tegen Oostenrijk en Noord-Macedonië) de lijnen kort op elkaar staan, ben je je tegenstander wel gemakkelijker voorbij dan tegen een topland, maar kom je ook eerder een nieuwe tegenstander tegen. Toch is dat dé manier om tegen een mindere tegenstander toch ruimte te creëren: De Jong zette tegen Oekraïne zes keer een individuele actie in, kwam vijf keer zijn tegenstander voorbij en was daarmee van groot belang in de kansenproductie van Oranje. 

Oranje-gekte

Waar de (inter)nationale media voorafgaand aan de wedstrijd tegen Oekraïne negatief waren over de kansen van Oranje, zorgde het spektakelstuk in Amsterdam ervoor dat we weer met nieuwe moed naar het Nederlands elftal kijken. De wondersloffen van Frenkie hebben daar een belangrijk aandeel in gehad. Het is voor Oranje echter wel te hopen dat de middenvelder van FC Barcelona zijn vorm niet verliest, vanwege bijvoorbeeld vermoeidheid, of geblesseerd raakt. De aandacht gaat bij Oranje vooral uit naar de drie centrale verdedigers, de wingbacks en de twee spitsen, maar de samenstelling op het middenveld van Oranje is misschien wel de meest onderschatte waarde van dit Oranje. 

Met de dribbel en de passing van De Jong, het loopvermogen en de techniek van Wijnaldum en de defensieve dominantie in het spel van De Roon heeft Oranje alle ingrediënten in huis om zowel vanuit de aanval als vanuit de counter toe te slaan én er voor te zorgen dat het elftal niet overlopen wordt op het moment dat er balverlies geleden wordt of de tegenstander een schot blokkeert. We mogen er nu wel vanuit gaan dat De Jong ook in de wedstrijden tegen Oostenrijk (donderdag) en Noord-Macedonië (maandag) de aangewezen man is de Oranje-aanvallen te dirigeren. Op het moment dat dan ook de aanvallend ingestelde spelers de kansen afmaken, is de Oranje-gekte straks weer helemaal compleet.