Laatste nieuws over Oranje

Het Nederlands elftal is de vertegenwoordiging van de mannelijke voetballers onder de vlag van de KNVB. Het team heeft als bijnaam Oranje, dat refereert aan de kleur van het thuisshirt en de koninklijke familie. De meeste interlands worden afgewerkt in Amsterdam (Johan Cruijff ArenA) of Rotterdam (De Kuip).

• Het Nederlands elftal is onderdeel van de KNVB
• Thuiswedstrijden worden meestal gespeeld in de Johan Cruijff ArenA of De Kuip
• De bijnaam van het nationale team luidt ‘Oranje’
• In 1988 werd Nederland Europees kampioen
• Het team verloor drie WK-finale’s (1974, 1978 en 2010)

Complimenten, maar slechts één titel

Op 30 april 1905 speelde het Nederlands elftal de eerste officiële interland. In Antwerpen stond Oranje destijds tegenover buurland België, dat na een 1-1 stand in de verlenging met 1-4 onderuit ging door toedoen van Eddy de Neve (drie goals). Op 14 mei werden de Rode Duivels ook in Rotterdam verslagen (4-0). Tegen geen enkel ander land hebben de Oranje-mannen zoveel interlands afgewerkt. In december 2021 staat de teller op 127 onderlinge wedstrijden en daar komen in 2022 sowieso twee edities bij dankzij de Nations League.

Eerste successen

Het Nederlands elftal plaatste zich in 1908 voor het eerst voor een officieel toernooi. In Londen nam de ploeg mee aan de Olympische Spelen, waar het een bronzen medaille aan overhield door Zweden met 2-0 te kloppen in de troostfinale. Ook de twee daaropvolgende edities, in 1912 en 1920, leverden een derde plaats op. Op de Olympische Spelen na de Eerste Wereldoorlog verloor Oranje weliswaar de troostfinale van Spanje (1-3), maar door de diskwalificatie van finalist Tsjecho-Slowakije schoof het door naar brons.

In 1934 kwalificeerde het Nederlands elftal zich voor de eerste keer voor het wereldkampioenschap, dat vier jaar eerder voor het eerst werd georganiseerd. Een 3-2 nederlaag bij Zwitserland zorgde echter voor een snelle exit. Vier jaar later ondernam Oranje een nieuwe poging om WK-succes tot stand te brengen, maar ook ditmaal volgde een snelle uitschakeling door toedoen van Tsjecho-Slowakije (3-0). Door de Tweede Wereldoorlog, het niet inschrijven voor kwalificaties en een aantal mislukte kwalificaties duurde het tot 1974 voordat het team eindelijk weer aan het WK mocht deelnemen. Een generatie met spelers als Abe Lenstra, Faas Wilkes en Kees Rijvers speelde daardoor nooit op een eindronde.

WK-finales in de jaren zeventig

In de geschiedenis van het Nederlands elftal gelden de jaren zeventig als bijzonder succesvol. Onder leiding van Rinus Michels kwalificeerde Oranje zich in 1973 voor het WK van het daaropvolgende jaar. Met Johan Cruijff als absolute sterspeler maakte het team indruk met het zogeheten totaalvoetbal. Nederland reikte voor het eerst in de geschiedenis tot de finale, maar gastland West-Duitsland bleek met 2-1 te sterk. Johan Neeskens zorgde nog wel voor een razendsnelle voorsprong door een strafschop te benutten, maar Paul Breitner (strafschop) en goalgetter Gerd Müller bezorgden de grote rivaal de wereldtitel.

Vier jaar later, op het WK van 1978, werd het Nederlands elftal opnieuw pas in de finale gevloerd door het gastland. Argentinië nam de leiding dankzij Mario Kempes, maar een sterk slotoffensief bezorgde Oranje bijna de wereldtitel. Het team van Ernst Happel knokte zich langszij dankzij een ferme kopbal van Dick Nanninga en in de slotseconden schoot Rob Rensenbrink op de paal. In Buenos Aires viel het dubbeltje vervolgens alsnog in Argentijns voordeel. Kempes bracht het thuisland opnieuw aan de leiding en Daniel Bertoni besliste de finale in de 116de minuut: 3-1.

Op het WK van 1978 ontbrak sterspeler Cruijff in de selectie. Aanvankelijk ging het verhaal dat de legendarische nummer veertien door zijn vrouw was gedwongen om thuis te blijven, na de zwembadaffaire van vier jaar daarvoor. Later onthulde Cruijff de werkelijke reden. In het jaar daarvoor waren Cruijff en zijn vrouw door indringers vastgebonden. In gesprek met Catalunya Ràdio liet hij weten:  “Ik had een geweer op mijn hoofd, was vastgebonden en mijn kinderen waren in het appartement aanwezig. Er zijn momenten dat andere dingen in het leven belangrijker zijn dan voetbal.”

Het EK 1988

Het Nederlands elftal, dat in 1976 ook nog als derde eindigde op het EK, beleefde na de verloren WK-finales een moeizame fase. Drie opeenvolgende eindtoernooien werden niet bereikt. Wel ontwikkelde zich een behoorlijke selectie in de jaren tachtig met spelers als Frank Rijkaard, Ruud Gullit, de gebroeders Erwin en Ronald Koeman en Marco van Basten. Het EK van 1988 werd dan ook bereikt middels een overtuigende kwalificatiereeks (zes overwinningen en twee gelijke spelen).

Het EK 1988 begon moeizaam voor het Nederlands elftal. Marco van Basten begon na een moeizaam seizoen niet fit aan de openingswedstrijd tegen de Sovjet-Unie, dat met 0-1 aan het langste eind greep. San Marco groeide echter in het toernooi. Waar hij in de eerste wedstrijd nog op de bank begon, daar startte hij tegen Engeland en met een hattrick bracht hij de hoop terug (1-3). Wel moest de laatste groepswedstrijd tegen Ierland een zege opleveren om de volgende ronde te bereiken. Makkelijk ging het niet, maar een fortuinlijke kopbal van Wim Kieft bleek voldoende om de Ieren met 1-0 te verslaan.

In 1988 bestond het deelnemersveld op het EK slechts uit acht landen. Nederland kwam dus meteen terecht in de halve finale, waarin het op West-Duitsland stuitte. In Hamburg leek de formatie van Michels, die in 1984 zijn comeback maakte als bondscoach, op weg naar een nederlaag door een treffer van Löthar Matthaus, maar Ronald Koeman schoot de oranjehemden langszij. In de 89ste minuut werd het nóg mooier dankzij Marco van Basten, die al glijdend voor het winnende doelpunt zorgde. Evert ten Napel slaakte daarna de historische kreet ‘het Volksparkstadion is van Oranje’.

De overwinning op West-Duitsland zorgde voor grote euforie in Nederland. Het verslaan van de grote rivaal maakte veel los, waarbij het sentiment uit de Tweede Wereldoorlog nog een duidelijke rol speelde. Voor een deel van het land was het EK op dat moment al geslaagd, maar op 25 juni moest de finale natuurlijk nog worden gespeeld. Oranje werd daarin opnieuw geconfronteerd met de Sovjet-Unie. Waar het in de groepsfase nog fout ging, daar trok de ploeg van Michels de wedstrijd ditmaal naar zich toe dankzij een kopbal van Gullit en een wereldgoal van Van Basten. Ook stopte doelman Hans van Breukelen een zelf veroorzaakte strafschop van Igor Belanov.

Het winnen van het EK 1988 zorgde voor totale feestvreugde in Nederland. Er werd besloten om de succesploeg te eren middels een rondvaart door Amsterdam en daar kwam een gigantische mensenmassa op af. Een deel besloot plaats te nemen op de woonboten, waarvan een deel bezweek onder de enorme druk.

De jaren negentig

In de jaren negentig kwalificeerde het Nederlands elftal zich telkens voor de eindronde. Als Europees kampioen was de ploeg in 1990 actief op het WK, maar daarin sneuvelde het al in de achtste finales door toedoen van West-Duitsland. Frank Rijkaard en Rudi Völler kregen het in die wedstrijd met elkaar aan de stok, waarbij de Nederlander bij het verlaten van het speelveld zelfs nog naar de Duitser spuugde. Jürgen Klinsmann en Andreas Brehme scoorden voor de Mannschaft, waar Ronald Koeman vlak voor tijd de eer redde middels een strafschop.

In 1992 verscheen het Nederlands elftal als titelverdediger aan de aftrap van het EK. Dankzij overwinningen op Schotland en Duitsland bereikte Oranje de knock-outfase, maar in de halve finales ging het mis. Na een 2-2 gelijkspel tegen Denemarken (goals van Dennis Bergkamp en Rijkaard) moest een strafschoppenserie de winnaar bepalen. Uitgerekend Van Basten faalde namens Nederland, waar de Denen een perfecte serie realiseerden. Denemarken verraste daarna vriend en vijand door het EK te winnen.

Op het WK van 1994 (3-2 tegen Brazilië) en het EK van 1996 (na strafschoppen tegen Frankrijk) vloog het Nederlands elftal er in de kwartfinales uit. In het laatste toernooi van de jaren negentig lukte het Oranje alsnog om de kwartfinales te overleven. Argentinië werd in de slotfase geklopt door een wereldgoal van Bergkamp, die daarmee historisch commentaar van Jack van Gelder creëerde. In de halve finale bleek Brazilië echter te sterk na strafschoppen, waarna ook de troostfinale in mineur eindigde (2-1 tegen Kroatië).

Strafschoppentrauma

Voor het EK van 2000 hoefde het Nederlands elftal zich niet te kwalificeren. Dat toernooi werd georganiseerd door Nederland en België, waardoor Oranje als gastheer mocht deelnemen. In de groep met Frankrijk, Tsjechië en Denemarken liet de ploeg van bondscoach Rijkaard geen enkel punt liggen. In de kwartfinale werd Joegoslavië zelfs met 6-1 verslagen dankzij een hattrick van Patrick Kluivert. Nederland droomde van een nieuwe finaleplek, maar uitgerekend in de Amsterdam ArenA ging het mis in de halve finale.

De halve finale van 2000 werd een trauma voor Nederland. Frank de Boer en Kluivert kregen in de reguliere speeltijd dé kans om Oranje naar de finale te schieten, maar zij faalden vanaf elf meter. Italië, dat al na ruim een half uur met tien man kwam te staan door een rode kaart voor Gianluca Zambrotta, kreeg het niet voor elkaar om de 0-0 stand van het bord te krijgen. Italië hield stand tot aan de strafschoppenserie en daarin ging het helemaal mis. Kluivert herstelde zijn misser door raak te schieten, maar Frank de Boer faalde opnieuw. Ook Jaap Stam en Paul Bosvelt lieten hun penalty onbenut en dus ging de EK-finale in rook op.

Herstel na pijnlijke jaren

Rijkaard stapte na het EK 2000 op als bondscoach van het Nederlands elftal. Louis van Gaal volgde hem op, maar onder zijn leiding greep Oranje naast een ticket voor het WK 2022 in Japan en Zuid-Korea. Op het EK 2004 was Nederland er wel weer bij. Onder leiding van Dick Advocaat werd afgerekend met het penaltysyndroom door Zweden in de kwartfinale te verslaan, maar de halve finale bleek het eindstation door toedoen van Portugal (1-2).

Datzelfde Portugal was ook op het WK 2006 te sterk. Meer dan de 0-1 eindstand zal menigeen die wedstrijd vooral herinneren omwille van de fysieke strijd, waarbij de Russische scheidsrechter Valentin Ivanov maar liefst zestien keer geel en vier keer rood trok. Die wedstrijd werd later ‘de schande van Nürnberg’ genoemd. Ivanov verklaarde later dat het de moeilijkste wedstrijd uit zijn carrière was, hoewel het hem opviel dat de hoofdrolspelers hem na afloop massaal met rust lieten.

Nederland revancheerde zich op het EK van 2008. Onder leiding van Marco van Basten, die ook het EK 2006 als bondscoach actief was, werd in de groepsfase middels oogstrelend voetbal afgerekend met Frankrijk en Italië. Het vertrouwen voor de kwartfinale was dan ook groot, maar in aanloop naar deze wedstrijd sloeg het noodlot toe in de vorm van een persoonlijk drama voor Khalid Boulahrouz. Tegen het Rusland van Guus Hiddink liep het niet en na verlenging ging het mis: 1-3.

Derde WK-finale en bronzen medaille

Nederland had dus een aantal pijnlijke uitschakelingen doorstaan, maar toch kon een finaleplaats niet uitblijven. Op het WK van 2010 lukte het onder leiding van Bert van Marwijk voor de eerste keer sinds 1988 om een grote finale te bereiken. Nederland doorliep de groepsfase foutloos en rekende daarna achtereenvolgens af met Slowakije, Brazilië en Uruguay. Voor de derde keer in de geschiedenis mocht Oranje een WK-finale spelen, maar driemaal bleek ditmaal niet scheepsrecht. Arjen Robben stuitte op de teen van Iker Casillas en uiteindelijk trok Spanje dankzij Andrés Iniesta aan het langste eind: 1-0.

Na een teleurstellend EK 2012 (puntloos in de groepsfase) was het vertrouwen voor het WK van 2014 niet zo groot. Van Gaal besloot zijn relatief jonge elftal minder aanvallend te laten spelen door het 5-3-2 systeem in te voeren. Dit leidde tot veel negatieve reacties, maar gaandeweg het toernooi maakte die stemming plaats voor euforie. Er volgde meteen revanche op Spanje door met 5-1 te winnen, waarna ook Australië en Chili over de knie gingen. Na Mexico en Costa Rica te hebben uitgeschakeld ging het pas in de halve finale mis tegen Argentinië, dat na strafschoppen te sterk bleek. Wel eindigde Oranje met brons dankzij een 0-3 zege op gastheer Brazilië.

Inktzwarte jaren en herstel

Na twee prima WK’s donderde het Nederlands elftal compleet in elkaar. Ondanks de aanwezigheid van geroutineerde spelers als Wesley Sneijder, Robin van Persie en Robben kwalificeerde het team zich achtereenvolgens niet voor het EK 2016 en het WK van 2018. Hiddink en Danny Blind werden voortijdig ontslagen als bondscoach, waar ook Advocaat het ondanks een prima serie niet voor elkaar kreeg. Met Robben nam eind 2017 de laatste van de genoemde grootheden van het Nederlands elftal afscheid.

Onder leiding van Ronald Koeman als bondscoach herstelde het Nederlands elftal zich. Zijn team won de Nations League-groep om pas in de finale te worden gestuit door Portugal, waar de kwalificatiefase voor het EK een ticket voor de eindronde opleverde. De coronacrisis en een lokroep van FC Barcelona trok hem echter weg van de rol van bondscoach. Uiteindelijk werd het EK pas in de zomer van 2021 gespeeld, waar het onder Frank de Boer in de achtste finale fout liep door toedoen van Tsjechië (0-1).

De Boer nam na het EK-debacle alweer afscheid als bondscoach. De KNVB koos daarop voor een derde termijn voor Van Gaal, die erin slaagde om met nieuw elan een ticket voor het WK te behalen. In Qatar bleef ultiem WK-succes echter uit. De groepsfase en de achtste finale tegen de Verenigde Staten werden nog overleefd, maar net als in 2014 werd het keurkorps van Van Gaal uitgeschakeld door een verloren strafschoppenserie tegen Argentinië.

Ronald Koeman keerde na het WK van 2022 terug als bondscoach. Hij won maar één van zijn eerste vier wedstrijden, waardoor de Final Four van de Nations League in eigen land uitgroeiden tot een deceptie. Op het EK van 2024 presteerde Oranje grillig, mede door de afwezigheid van spelers als Frenkie de Jong en Teun Koopmeiners. Desondanks wist het team tot het einde mee te doen om een finaleplaats. Engeland schoot die hoop in de slotfase aan gort (1-2).

Laatste update: 10 juli 2024

Zie ook:
Jong Oranje
Oranje Leeuwinnen