Oostenrijk gaat Nederlands elftal probleem opleveren

Het Nederlands elftal boekte met de hakken over de sloot een overwinning op Oekraïne in het eerste duel op het EK 2020. De Oranje-mannen boekten daarmee het resultaat waarvoor ze kwamen, maar in de volgende wedstrijd tegen Noord-Macedonië zal Oranje uit een ander vaatje moeten tappen. 

De wedstrijd van het Nederlands elftal tegen Oekraïne op het EK2020 (3-2 winst Oranje, red.) was vooral voor de neutrale toeschouwer een feestje. De manschappen van Frank de Boer hadden overwegend het veldoverwicht, maar konden dit in de eerste helft niet omzetten in doelpunten. Uiteindelijk zorgde rake ballen van Georginio Wijnaldum, Wout Weghorst en Denzel Dumfries ervoor dat Oranje uiteindelijk de drie punten wel konden verwelkomen. Ondanks de belangrijke eerste overwinning op het Europees kampioenschap, zal De Boer ook een aantal dingen gezien hebben die hem minder bevielen. 

Nederland – Oekraïne, EK 2020

Ondanks de herhaaldelijke verzoeken van de zeventien miljoen andere bondscoaches, besloot Frank de Boer ‘gewoon’ vast te houden aan de ingezette route met het Nederlands elftal. Het 1-5-3-2-systeem waar Van Gaal van bewees dat het effect had op een eindtoernooi, zorgt zeven jaar later nog steeds voor dezelfde discussie. Ook voor, tijdens en na de wedstrijd bleven analisten zoals Pierre van Hooijdonk zich verbazen over het feit dat Oranje geen 1-4-3-3-speelt, en dat dit systeem de heilige graal is richting dominant voetbal. 

Het Nederlands elftal bewees in grote gedeelte van de wedstrijd het ongelijk van de voormalig vrijetrappenspecialist van onder andere Feyenoord en Fenerbahçe. Oranje trof in Oekraïne een tegenstander die in het begin van de wedstrijd druk wilde zetten, maar later er toch voor koos om het punt te verdedigen in plaats van voor een stuntoverwinning te gaan. Daarmee ontstond er een situatie die in een 1-4-3-3-systeem ook al naar voren kwam. Op het moment dat Nederland tegen een tegenstander speelt die zich ver laat inzakken, wordt het gedwongen tot flankenspel en daar liggen op dit moment niet de grootste kwaliteiten van dit Nederlands elftal. Deze liggen met spelers zoals Frenkie de Jong, Georginio Wijnaldum en Memphis Depay in de gelederen in het centrum. 

Met andere woorden: Oranje heeft niet alleen achterin een mannetje extra nodig, dat geldt ook voor de tweede spits in het centrum van de aanval. Daardoor heb je een extra afspeelmogelijkheid in het centrum staan, een waar de andere spits en aanvallend ingestelde middenvelder(s) gebruik van kunnen maken door aan te sluiten en/of een korte combinatie aan te gaan door het centrum. Op het moment dat daar de ruimte niet ligt, kun je altijd afwijken naar de flanken, waar vooral Denzel Dumfries tegen Oekraïne een hoofdrol vertolkte door, zoals Wijnaldum dat treffend verwoordde, negentig minuten lang te ‘stieren’ langs de rechterflank.

Gemiste kansen

Door het extra mannetje op in het centrum van de aanval was het toch mogelijk voor Oranje om via korte combinaties door het centrum door te breken. Dat leverde in de eerste helft een aantal grote mogelijkheden op, maar tot een doelpunt leidde het niet. Het baltempo dat Oranje hanteerde op het moment dat het door het centrum wilde aanvallen, was vaak niet hoog genoeg om de goed georganiseerde verdediging van Oekraïne helemaal uit elkaar te spelen. Lukte dat wel, dan was Oranje met de laatste pass of in de afronding niet nauwkeurig genoeg, waardoor er veel mogelijkheden al strandden voordat het echte kansen konden worden.

Als alternatief op die centrale aanvallen zocht Nederland daarom steeds vaker de flanken. Soms werden de wingbacks, vooral Dumfries, bereikt via kort combinatiespel, een andere keer werd de bal vanuit het middenveld geopend naar de flank om zo ruimte te creëren. Op het moment dat één van de twee backs van Oranje in balbezit kwam en de achterlijn haalde, stonden de Oekraïners zo opgesteld dat het terugleggen van de bal schier onmogelijk werd. Op het moment dát het Dumfries of Van Aanholt op de achterlijn lukte om een medespeler in de vijandige zestien te vinden, stuitten de Oranje-aanvallers op een bos van Oekraïense benen die zich zonder problemen met ziel en zaligheid voor een bal gooiden. 

De mensen die Oostenrijk – Noord-Macedonië hebben gezien, weten dat dit tegen beide ploegen een probleem kan worden. De beste elf spelers van Oostenrijk spelen allemaal in grote competities en met twee absolute sterspelers, David Alaba en Marcel Sabitzer, kan dat nog wel eens een open wedstrijd worden aankomende donderdag. Het venijn van deze groep zit voor Oranje echter in de staart: op papier mag Noord-Macedonië dan wel de zwakste tegenstander zijn, Oostenrijk had desalniettemin genoeg moeite om de debutant op het EK over de knie te krijgen. 

Tegen Oranje zal Oostenrijk waarschijnlijk een stuk defensiever spelen dan tegen Noord-Macedonië, waardoor Oranje voor de wedstrijd tegen de Oostenrijkers snel een aantal verbeterpunten moeten doorvoeren om niet zo’n spannende slotfase zoals tegen Oekraïne te voorkomen. 

Voor één deel geslaagd Nederlands elftal-experiment

Hoe je ook over het gekozen systeem denkt: een winnende coach heeft altijd gelijk en dus moeten we De Boer ook in dezen een schouderklopje geven. Dat terwijl de belangrijkste beweegreden voor deze systeemkeuze, stabiliteit creëren in het elftal, maar voor een deel slaagde. Er vielen in verschillende fases van de wedstrijd (te grote) gaten tussen de laatste middenvelder en de defensie van Oranje, waardoor Oekraïne een aantal keer in gemakkelijk door het Oranje-middenveld kon snijden en in de richting doelman Maarten Stekelenburg kon snellen. Dat leverde een keer een doelpunt op, maar wanneer Oekraïne zorgvuldiger was geweest met het uitspelen van de aanvallen, had dat zomaar anders kunnen aflopen. 

Kort door de bocht: op het moment dat het Oranje lukt om het linkerbeen van Alaba en het rechterbeen van Sabitzer onschadelijk weet te maken, zorg je ervoor dat je (het grootste gedeelte van) het tempo uit de Oostenrijk-aanvallen haalt. Wanneer Alaba gedwongen wordt tot kort spel, krijgen de middenvelders van Oostenrijk de ruimte niet om hun diepgaande loopacties te maken. Op het moment dat Sabitzer niet met wat ruimte voor zich speelt, kan hij ook de actie niet inzetten die nodig is om zichzelf vrij te spelen en een (beslissende) pass te geven. 

Daarvoor zal Nederland de defensieve zaken beter op orde moeten hebben dan tegen Oekraïne. De terugkeer van Matthijs de Ligt, van wie verwacht wordt dat hij donderdagavond kan spelen tegen Oostenrijk, kan daarbij helpen. In theorie zijn de Oostenrijkers de sterkste tegenstander, maar op papier had Nederland ook weinig moeite mogen hebben tegen Oekraïne. De Oostenrijkers bewezen tegen Noord-Macedonië immers dat áls ze de ruimte krijgen, ze ook weten hoe ze daarmee om moeten gaan.